Antep Sözlüğü - Atasözleri - Abdulkadir Evişen

Atasözleri

İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.

301. Berk kaçan atın boku seyrek düşer.

Berg gaçan atı꼴 bo꼲u s꼐yreg düşer.

302. Beş kuruşluk eşeğin üç paralık sıpası olur.

B꼐ş guruşlug eşş꼈꼴 üç p꼁r꼁g supası olur.

303. Beş para giren ev yıkılmaz (veya yıkılmamış).

B꼐ş para giren ev yı꼲ılmaz (veya yı꼲ılmamış).

304. Bey ardından değnek çeken çok olur

Bey ardından d꼐yneg çe꼲en çog olur.

305. Bey buyurur, cellat keser.

Bey buyurur, cellad 꼶eser.

306. Bey de ölür, abtal da ölür; iki keçili kürt de ölür.

Bey de ölür, abdal da ölür; iki geçili 꼶ürd de ölür.

307. Bey de ölür, iki eşekli abtal da ölür.

Bey de ölür, i꼶i eşşegli abdal da ölür.

308. Bey evinde pancar eksik olmaz.

Bey evinde pancar 꼈sig olmaz.

309. Bey mi yaman, el mi yaman? El yaman.

Bey mi yaman, 꼐l mi yaman? 꼉l yaman.

310. Bey oğlu kulluk, kul oğlu beylik.

Bey 꼠lu gullug, gul 꼠lu beylig.

311. Beyde bulunmayan elde neler var!

Beyde bulunmiyan 꼐lde neler v꼂r!

312. Beyin arkasından değnek çeken çok olur.

Beyi꼴 꼁r꼲asından d꼐yneg çe꼲en çog olur.

313. Beyden gelen bey sayılır.

Beyden gelen bey sayılır.

314. Bıyığın uzunsa borozan çal.

Bıyy꼒꼴 uzunsa boruzan çal.

- M꼃med başından b꼢g bi işe k꼁gmış, gazanm꼁g uçun çog çabalamış amma b꼐şarlıyamamış, zeral 꼐dmiş. Gennine bu işden evvel çog s꼢ledim "Sermiye꼴 az bu işi gıvırama꼴." d꼐dim, olmadı. Ne d꼐ym, bıyy꼒 uzun olan boruzan çassı꼴.

315. Bilen dağları aşmış, bilmiyen yolu şaşmış.

Bilen d꼃ları aşmış, bilmiyen yolu şaşmış.

316. Bilinmedik kuyunun suyu içilmez.

Bilinmedig guyyunu꼴 suyu içilmez.

317. Bilmediğin yere git, bildiğin kadar övün.

Bilmed꼒꼴 y꼐re g꼐d, bild꼒꼴 g꼁der 꼢vn.

318. Bilmemek ayıp değil, öğrenmemek ayıp.

Bilmemeg 꼁yib d꼈l, örgenmemeg 꼁yib.

319. Bin bilsen de bir bilene danış.

Bi꼴 bilse꼴 de bi bilene danış.

320. Bin dost biter, bir düşman yeter.

Bi꼴 dosd biter, bi düşman y꼐ter.

321. Binemediğin atın yularını serbest bırakacaksın.

Binemed꼒꼴 atı꼴 yuralını selbes bır꼁꼲ıcı꼴.

322. Binicinin sağı solu olmaz.

Binicini꼴 s꼁ğı solu olmaz.

323. Bir Acem için koca Acemistan yakılmaz.

Bi 꼄cem uçun goca 꼄cemisdan y꼁꼲ılmaz.

324. Bir adam yedisinde ne ise yetmişinde o olur.

Bi adam y꼐ddisinde n꼐yse yedmişinde o olur.

325. Bir adama gel dersin de git diyemezsin.

Bi adama gel d꼐rsi꼴 de g꼐d d꼐yemezsi꼴.

326. Bir adama kırk gün deli dersen deli olur, akıllı dersen akıllı olur.

Bi adama gırg gün deli d꼐rse꼴 deli olur, 꼁꼲ıllı d꼐rse꼴 꼁꼲ıllı olur.

327. Bir adamın adı çıkacağına canı çıksın daha iyi.

Bi adamı꼴 adı çı꼰꼁c꼃na canı çıgsı꼴 d꼃 꼐yi.

328. Bir adamın haneği bir adama kolay gelir.

Bi adamı꼴 꼰꼁n꼈 bi adama gol꼐y gelir.

329. Bir adamın hem atı hem de yolu alınmaz.

Bi adamı꼴 hemin atı hemin de yolu alınmaz.

330. Bir ahırda at da bulunur, eşek de.

Bi 꼁꼲ırda ad da bulunur, eşşeg de.

331. Bir akılsızın aklını bir akıllı tamamlar.

Bi 꼁꼲ılsızı꼴 꼁glını bi 꼁꼲ıllı tegminner.

332. Bir bağ maydanoz giren ev yıkılmaz.

Bi b꼁ğ b꼁꼰deniz giren ev yı꼲ılmaz.

333. Bir baş bir küfeye sığar, bir dünyaya sığmaz.

Bi baş bi gufiya sığar, bi dünyüya s꼖maz.

334. Bir başa gerek olan bin başa da gerek.

Bi başa gereg olan bi꼴 başa da gereg.

335. Bir başa iki yumruk vurulmaz (veya çok olur).

Bi başa i꼶i sumsug vurulmaz (veya çog olur).

336. Bir batman et ya atta, ya avratta.

Bi badman ed ya adda, ya avradda.

337. Bir boklu buzağı bir sürüyü boklar.

Bi boglu buz꼃 bi süriy boglar.

338. Bir delinin attığı taşı, kırk akıllı bulamaz.

Bi delini꼴 add꼒 daşı, gırg 꼁꼲ıllı bulamaz.

339. Bir dirhem et, bin ayıp örter.

Bi dirhem ed, bi꼴 꼁yib örter.

340. Bir dirhem gümüşün üstüne oturmaya bir batman göt gerek.

Bi dirhem gümüşü꼴 üsdüne oturmiya bi badman göd gereg.

341. Bir elma, gönül alma.

Bi alma, gö꼴ül alma.

342. Bir gişinin derdini ancak evdeşi bilir.

Bir gişini꼴 derdini ancak evdeşi bilir.

343. Bir götle iki yerde oturulmaz.

Bi gödnen i꼶i y꼐rde oturulmaz.

344. Bir gözün gördüğü ötekine fayda vermez.

Bi gözü꼴 görd꼢 öt꼈ne fayda v꼐rmez.

345. Bir günlük ölüye kırk günlük yiyecek gerek.

Bi günnüg ölüye gırg günnüg yiyeceg gereg.

346. Bir günün misafiri, kırk yılın gammazı.

Bi günü꼴 misafiri, gırg yılı꼴 꼲amazı.

347. Bir hatır, iki hatır; üçüncüsünde vur yatır!

Bi 꼰꼁tir, i꼶i 꼰꼁tir; üçüncüde vur yatır.

348. Bir ipte iki cambaz oynamaz.

Bi ibde i꼶i cambaz oynamaz.

349. Bir işe evvel istihare, sonra istişare gerek.

Bi işe evel ıstı꼲ara, s꼠na istişara gereg.

350. Bir işi yapmadan evvel bir büyüğüne, bir de küçüğüne danış.

Bi işi yabmadan evel bi b꼢gü꼴e, bi de gücc꼢꼴e danış.

351. Bir it bir deriyi sürür.

Bi id bi der꼘y sürür.

352. Bir kadın kırk yıl geçse gene de baba evine muhtaç.

Bi gadın gırg yıl gecse gene de baba evine möhdac.

353. Bir kadının gişisi giderse evin duvarları yıkılır; gelen taşlar, giden taşlar.

Bi gadını꼴 gişisi g꼐derse evi꼴 duvalları yı꼲ılır; gelen daşlar, g꼐den daşlar.

354. Bir karara bir Allah!

Bi g꼁rara bi Allah!

355. Bir kazanda iki kelle pişmez.

Bi gazanda iki 꼶elle bişmez.

356. Bir keçeye sığan baş bir dünyaya sığmaz.

Bi 꼶eçiye sığan baş bi dünyiya s꼖maz.

357. Bir kılın bir örmeye faydası var.

Bi gılı꼴 bi örmiye faydası var.

358. Bir koltuğa iki karpuz sığmaz, üçü hiç olmaz.

Bi golt꼂 i꼶i garpız s꼖maz, üçü h꼐ç olmaz.

359. Bir koyunda iki meme dokuşur.

Bi goyunda i꼶i meme do꼲uşur.

360. Bir koyundan iki post çıkarılmaz.

Bi goyundan i꼶i posd çı꼲arılmaz.

361. Bir kurt bir sürüyü kırana tıkar.

Bi gurd bi sürüy gırana dı꼲ar.

362. Bir mal sahibinden evvel ölür.

Bi mal s꼃binden evel ölür.

363. Bir oruspunun yedi mahalleye zararı var.

Bi orusbunu꼴 y꼐ddi m꼃lliye zeralı var.

364. Bir oymaktan (veya ocaktan, aileden, kökten) otluk da çıkar, bokluk da çıkar.

Bi oym꼁gdan (veya oc꼁gdan, 꼁yleden, 꼶ögden) odlug da çı꼲ar, boglug da çı꼲ar.

365. Bir saati bin saat eden, bin saati bir saat eden Allah.

Bi s꼃di bi꼴 s꼃d 꼐den, bi꼴 s꼃di bi s꼃d 꼐den Allah.

366. Bir söz ara bozar, bir söz ara düzer.

Bi söz ara bozar, bi söz ara düzer.

367. Bir söz yola getirir, bir söz yoldan çıkarır.

Bi söz yola getirir, bi söz yoldan çı꼲arır.

368. Bir sülaleden bir gül koklanır.

Bi sül꼁leden bi gül go꼲ulanır.

369. Bir yalan bin yalan doğurur.

Bi yalan bi꼴 yalan d꼠rur.

370. Bir zengin fakir olsa kırk yıl zenginsi kokar, bir fakir zengin olsa kırk yıl fakirsi kokar.

Bi ze꼴gin f꼁꼲ir ossa gırg yıl ze꼴ginsi go꼲ar,bi f꼁꼲ir ze꼴gin ossa gırg yıl f꼁꼲irsi go꼲ar.

371. Bire pişen bine yeter.

Bire bişen bi꼴e y꼐ter.

372. Birden çıkan bine yayılır.

Birden çı꼲an bi꼴e yayılır.

373. Biri yer, biri bakar; kıyamet orda kopar.

Biri yir, biri b꼁꼲ar; gıyamed orda gopar.

374. Birini överken biraz da karayacak yer bırakmalı.

Birini öv꼘y꼲en birez de garıy꼁c꼁g y꼐r bır꼁gmalı.

375. Bit itte, yara yiğitte olur.

Bid idde, yara y꼘dde olur.

376. Bitli baklanın kör alıcısı olur.

Bitli p꼁glanı꼴 꼶ör alıcısı olur.

377. Bizden çıktı bir gada, kime gidelim imdada?

Bizden çıgdı bi gada, 꼶ime g꼐deg imdada?

378. Boğaz arkayı soyar.

B꼂z 꼁r꼲꼐y soyar.

379. Boğaz dediğin belden aşağı.

B꼂z d꼐d꼒꼴 b꼐lden 꼁şş꼃.

380. Boğaz evi düğün evinden fazla.

B꼂z evi d꼦yn evinden fazla.

381. Boğazda bostan bitmez.

B꼂zda bosdan bidmez.

382. Bok boku temizler.

Bog bo꼲u temizler.

383. Bok dök, bokoğlu boka muhtaç olma.

Bog dög, bo꼲꼠lu bo꼲a möhtac olma.

384. Bok kargası gibi gözü devamlı boka bakar.

Bog gargası 꼶imi gözü devamlı bo꼲a b꼁꼲ar.

385. Bok yeme mideye bağlı.

Bog yime m꼁diye b꼃lı.

386. Bok yiyen keşkülünü yanında taşır.

Bog yiyen 꼶eşgülünü yanında daşır.

387. Bok yiyenin eti yenmez.

Bog yiyeni꼴 eti yinmez.

388. Boklu çamurluyu beğenmemiş.

Boglu çamırliy b꼈nmemiş.

389. Boklu pasaklıyı kınamış.

Boglu p꼁s꼁glıy gınamış.

390. Bokun iyisini karga bilir.

Bo꼲u꼴 꼐yisini garga bilir.

391. Bokun kurusu bile suyu görünce kokar.

Bo꼲u꼴 gurusu bile suyu görd꼢 꼶imi go꼲ar.

392. Boradayı mismar eden Allah.

Borad꼐y mismar 꼐den Allah.

393. Borca baylık, bir aylık.

Borca baylıg, bi aylıg.

394. Borca bok yenmez.

Borca bog yinmez.

395. Borca içen iki defa sarhoş olur.

Borca içen i꼶i d꼃fa ser꼲oş olur.

- B꼁g 꼃m ben s꼃 söledim sen hem içiysi꼴 hemin de borca alıb içiysi꼴. Bunu b꼐yle 꼐dme s꼃 çog zeralı var. Çü꼴꼲ü i꼶i d꼃fa ser꼲oş oliysı꼴.

396. Borç iyi güne kalmaz.

Borc 꼐yi güne galmaz.

397. Borç vermekle, düşman kırmakla tükenir.

Borc v꼐rm꼐ynen, düşman gırm꼐ynan tü꼲enir.

398. Borç yiğitin kalesi, ilk taşını koyanın…

Borc y꼘di꼴 galası, ilg daşını goyanı꼴...

399. Borç yiğitin kamçısı.

Borc y꼘di꼴 g꼁mçisi.

400. Borç yiğidin namusu.

Borc y꼘di꼴 namısı.

401. Borç yiyen keseden yer.

Borc yiyen 꼶eseden yir.

402. Borçlu adam yağlı pilav yiyemez.

Borşlu adam y꼃lı pilov yiyemez.

403. Borçlu olup düşünme, uyuz olup kaşınma.

Borşlu olub düşünme, uyuz olub gaşınma.

404. Borçlu ölmez, benzi sararır.

Borşlu ölmez, be꼴zi saralır.

405. Borçlunun döşeği (veya gömleği) ateşten olur.

Borşlunu꼴 döş꼈 (veya 꼶öyn꼈) ataşdan olur.

406. Bostandan dışarı kabak, adamdan dışarı debbağ.

Bosdandan dışarı g꼁b꼁g, adamdan dışarı t꼁b꼁g.

407. Boş çuval dik durmaz (veya Boş torba ayakta durmaz).

Boş çuval dig durmaz (veya Boş torba 꼁y꼁gda durmaz).

408. Boş durmaktansa beleş çalışmak iyidir.

Boş durm꼁gdansa beleş çalışm꼁g 꼐yidir.

409. Boş hanek karın doyurmaz.

Boş 꼰꼁neg garın doyurmaz.

410. Boş ite menzil yok.

Boş ite menzil yog.

411. Boş teneke tıngırdar.

Boş tene꼲e dı꼴gırdar.

412. Boş torba ile at dutulmaz.

Boş torb꼐ynan at tutulmaz.

413. Boynuz kulağı geçer; kulak duyar, boynuz duymaz.

Buynuz gul꼃 geçer; gul꼁g duyar, buynuz duymaz.

414. Boyunca bulursun da huyunca bulamazsın.

Boyu꼴ca bulursu꼴 da 꼲uyu꼴ca bulamassı꼴.

415. Böyle gerek danaya, buzağının yemini yimeye!

B꼐yle gereg danıya, buz꼃nı꼴 y꼐mini yimiye!

- Gonşunu꼴 꼶ömesind꼒 꼲oruz genni y꼐mleri y꼐dm꼐ymiş 꼶imi duvarı aşıb bi de bizim kömesd꼒 y꼐mleri bitiriydi. K꼁gdıg 꼁y꼃na bi çarpana b꼃ladıg.

Çarpan꼐y sürüdü de anca süygü aşamad꼈 uçun bizim 꼶ömesd꼒ler y꼐mlerini garınnarı doyan꼃der yiyebildiler. 꼩oruzu꼴 y꼒n gülmeli bi görünüşü oldu ya!

Nişlersi꼴 b꼐yle gereg danıya da buz꼃nı꼴 y꼐mini yimiye.

416. Bu dünya bir yağlı kuyruk, yiyebilene helâl olsun.

Bu dü꼴ya bi y꼃lı guyrug, yiyebilene 꼰꼁lal ossu꼴.

417. Bir evden bir ölü çıkacak demişler, herkes azabın yüzüne bakmış.

Bi evden bi ölü çı꼲ıcı d꼐mişler, herkeş azabı꼴 yüzüne b꼁gmış.

418. Bu sırım nerden, şu murdar gönden.

Bu sırım n꼐reden, şu mındar gönden.

419. Bugün onun başında, yarın da senin.

B꼢n onu꼴 başında, seb꼁h da seni꼴.

420. Bugünün aşını yarına sakla, işini saklama.

B꼢nü꼴 aşını seb꼃 s꼁gla, işini s꼁glama.

421. Buğday alıp ekmek eden kârlı; un alanın bir gözü, ekmek alanın iki gözü kör.

B꼤da alıb egmeg eden 꼶arlı; un alanı꼴 bi gözü, egmeg alanı꼴 i꼶i gözü 꼶ör.

422. Buğday ekmeğin yoksa buğday dilin de mi yok?

B꼤da egm꼈꼴 y꼠sa b꼤da dili꼴 de mi yog?

- Yardım 꼐dmesi uçun geçen gün M꼃med’i꼴 yanına g꼐dib durumumu 꼁꼴naddım; üç ayl꼒na birez borç isdedim; genninde de yogmuş amma beni de sürmeden 꼶ötü 꼐ddi. Bi d꼃 semtine selam v꼐rmem. Ne var yav b꼤da egm꼈꼴 y꼠sa b꼤da dili꼴 de mi yog!