background

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

ATASÖZLERİ

Atasözleri

İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.

601. Dudak dişten önce gelir.

Dud꼃g dişden evel gelir.
602. Dul avradın arka eteği ön eteğine düşman olur.

Dul avradı꼴 꼁r꼲a et꼈 ön et꼈ne düşman olur.
603. Dut ağacı suda dura dura olur abanoz; azaba yüz verdikçe olur babamız.

Tud 꼃ğacı suda dura dura olur abanız; azaba yüz v꼐rdigce olur babamız.
604. Dut gölgesi, it gölgesi.

Tut 꼶ölgesi, id 꼶ölgesi.
605. Dut kurusu ile yar sevilmez.

Tut gurusiynan yar sevilmez.
606. Duvar seninse bile duta duta yürü.

Duvar seni꼴se de tuta tuta y꼐ri.
607. Duvarı nem, yiğidi gam çürütür.

Duvarı lem, y꼘di g꼁m çürüdür.
608. Duvarın (veya suyun) berisi beriyüz, ötesi öteyüz.

Duvarı꼴 (veya suyu꼴) berisi beriy꼦z, ötesi öt꼦yz.
609. Duvarsız ev, tumansız avrada benzer.

Duvarsız ev, tumansız avrada be꼴zer.
610. Düğün aşı ile dost gönüllenmez.

D꼦yn aşıynan dosd gö꼴üllenmez.
611. Düğün seninse de duvarı tuta tuta oyna.

D꼦yn seni꼴se de duvarı tuta tuta oyna.
612. Düğüne giden oynar, ölüye giden ağlar.

D꼦yne g꼐den oynar, ölüye g꼐den 꼃lar.
613. Düğünü okuyucu boklar.

D꼦ynü o꼲uycu boglar.
614. Dünya bir yağlı kuyruk, yiyebilene aşk olsun.

Dü꼴ya bi y꼁lı guyrug, yiyebilene aşg’ossu꼴.
615. Dünya bir, işi bin.

Dü꼴ya bir, işi bi꼴.
616. Dünya dört kulplu bir tekne; ikisinden avrat tutar, ikisinden herif.

Dü꼴ya dörd gulblu bi tegne; i꼲isinden avrad tutar, i꼲isinden herif.
617. Dünya, etme bulma dünyası.

Dü꼴ya, 꼐dme bulma dü꼴yası.
618. Dünya gençten gence, dinçten dince.

Dü꼴ya genşden gence, dinşden dince.
619. Dünya kötünün başına dar.

Dü꼴ya 꼶ötünü꼴 başına dar.
620. Dünyanın iki başı bir gelmez.

Dü꼴yanı꼴 i꼶i başı bi gelmez.
621. Dünyanın tadı göz, aşın tadı tuz, evin tadı kız.

Dü꼴yanı꼴 dadı göz, aşı꼴 dadı duz, evi꼴 dadı gız.
622. Dünyayı umut ile yemişler.

Dü꼴y꼐y umudnan yimişler.
623. Düş, uykudan sonra olur.

Diş, uy꼲udan s꼠na olur.
624. Düşmanın karınca ise de hor bakma.

Düşmanı꼴 garınç꼒ysa da 꼲or b꼁gma.
625. Düşme, düşenin dostu olmaz.

Düşme, düşeni꼴 dosdu olmaz.
626. Düştüğün gibi yumruk vuran çok olur.

Düşd꼢꼴 꼶imi sumsug vuran çog olur.
627. Düşüp kalkmayan bir Allah.

Düşüb k꼁gmiyan bi Allah.
628. Düt demeye dudak gerek.

Düd d꼐miye dud꼁g gereg.
629. Eceli gelen hacıyı devenin üstünde yılan sokar.

꼄celi gelen 꼰꼁c꼘y deveni꼴 üsdünde yılan so꼲ar.
630. Edişen ter-ü taze, "Gördüm." diyende ceza.

꼉dişen ter-i teze, "Gördüm." d꼐yende c꼐za.
631. Efkârı olmayanın arz-ı âmı ekmek.

Ef꼶arı olmıyanı꼴 꼁rz-ı 꼃mı egmeg.
632. Eğirici avrattan, çevirici avrat daha iyi.

꼇rici avraddan, çevirici avrad d꼃 꼐yi.
633. Eğreti beygirin kuskunu yokuşta kırılır.

꼄yreti b꼐ygiri꼴 gusgunu yo꼲uşda gırılır.
634. Eğreti mal sahibini ister.

꼄yreti mal s꼃bini isder.
635. Eğretinin canı berk görünür.

꼄yretini꼴 canı berg görünür.
636. Ehil ile taş taşı.

Ehilnen daş daşı.
637. Ehl-i keyfe keyf verir kahvenin kaynaması, eşeği çileden çıkarır sıpanın oynaması.

Ehl-i 꼶꼐yfe 꼶꼐yf v꼐rir g꼁꼰veni꼴 gaynaması, eşş꼈 çileden çi꼲arır supanı꼴 oynaması.
638. Ekici ol da bilici olma.

E꼲ici ol da bilici olma.
639. Ekinci, dokuzu harcamazsa onu eline geçmez.

E꼲inci, do꼲uzu 꼲arcamazsa onu eline geşmez.
640. Ekinci, ekinciyi yenmez; tarla, tarlayı yener.

E꼲inci, e꼲inc꼘y y꼐꼴mez; talla, tall꼐y y꼐꼴er.
641. Ekmeden biçilmez.

Egmeden biçilmez.
642. Ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmek de üste ver.

Egm꼈 egmegciye v꼐r, bi egmeg de üsde v꼐r.
643. Ekmeği oğlundan değil gelininden, kızından değil güveyinden yersin.

Egm꼈 꼠lu꼴dan d꼈l gelini꼴den, gızı꼴dan d꼈l güv꼈꼴den yirsi꼴.
644. Ekmek arslanın ağzında.

Egmeg aslanı꼴 꼃zında.
645. Ekmek boğazda kalırsa su, su boğazda kalırsa kefen.

Egmeg b꼂zda galırsa su, su b꼂zda galırsa 꼶efin.
646. Ekmek ucuz olursa it kıymetli olur.

Egmeg ucuz olursa id gıymadlı olur.
647. Eksiğin eksiği bitmez.

꼇s꼒꼴 꼈s꼒 bidmez.
648. El adamı 'yiğit' diye candan eder; 'koçak' diye maldan eder.

꼉l adamı 'y꼘d' d꼐y candan 꼐der; 'goç꼁g' d꼐y maldan eder.
649. El atına binen çabuk iner.

꼉l atına binen çabıg 꼐ner.
650. El, el için ağlamaz; başına kara bağlamaz.

꼉l, 꼐l uçun 꼃lamaz; başına gara b꼃lamaz.
651. El, elden hükmeder.

El, elden högm꼐der.
652. El elden üstün, arşa varıncaya kadar.

El elden üsdün, 꼁rşe varınciy’꼃der.
653. El, ele acımaz; acırsa anan, baban acır.

꼉l, 꼐le acımaz; acırsa ana꼴, baba꼴 acır.
654. El, eli yur, el de döner yüzü yur.

El, eli yur, el de döner yüzü yur.
655. El, elin aynası; batmanı, terazisi.

꼉l, 꼐li꼴 꼁ynesi; badmanı, terezisi.
656. El, elin eşeğini türkü söyleye söyleye arar.

꼑l, 꼐li꼴 eşş꼒ni tür꼲ü s꼢l꼐y s꼢l꼐y arar.
657. El eliyle yılan tut; yarısını yalan tut.

꼑l eliynen yılan dud; yarısını yalan dud.
658. El için ağlayan gözünden olur, el için dövünen dizinden olur.

꼉l uçun 꼃liyan gözü꼴den olur, 꼐l uçun dövünen dizi꼴den olur.
659. El ile bozgun düzgün.

꼑lnen bozgun düzgün.
660. El ile gelen düğün bayram.

꼑lnen gelen d꼦yn bayram.
661. El kaledir.

El (veya 꼉l) galadır.
662. El kapısı "Ne yedin, ne giydin?" demez; "Ne getirdin?" der.

꼉l gapısı "Ne yidi꼴, ne g꼐ydi꼴?" d꼐mez; "Ne getirdi꼴?" d꼐r.
663. El kapısı adamı ibriğin büyük deliğinden sokar, küçük deliğinden çıkarır.

꼉l gapısı adamı ırb꼒꼴 b꼢g del꼒nden so꼲ar, güccüg del꼒nden çı꼲arır.
664. El kapısının abdesthane çomruğuna bile her zaman değer ver; gün olur ondan yardım görebilirsin!

꼉l gapısını꼴 꼁bdes꼲ana çomr꼠na bile her zaman deyer v꼐r; gün olur ondan yardım görebilirsi꼴!
665. El kesesinden kabadayılık (veya buyur) edemeyen kendi kesesinden hiç edemez.

꼉l 꼶esesinden gabadayılıg (veya b꼤yr) 꼐demiyen genni 꼶esesinden h꼐ç 꼐demez.
666. El mi yaman, bey mi yaman? El yaman.

꼉l mi yaman, bey mi yaman? 꼉l yaman.
667. El ne demez, it ne yemez?

꼉l ne d꼐mez, id ne yimez?
668. El öpmekle ağız pis olmaz.

El öbm꼐ynen 꼃z pis olmaz.
669. El seyire doymaz.

꼉l s꼐yre doymaz.
670. El s..i ile gerdeğe girilmez.

꼉l s…iynen gerd꼈 girilmez.
671. El sözü ile bez alınmaz, gece gözü ile kız alınmaz.

꼉l sözüynen b꼐z alınmaz, g꼐ce gözüynen gız alınmaz.
672. El şakası ev yıkar, dil şakası din yıkar.

El ş꼁꼲ası ev yı꼲ar, dil ş꼁꼲ası din yı꼲ar.
673. El uzatılan yere dil uzatılmaz.

El uzadılan y꼐re dil uzadılmaz.
674. El üstündeki gömlek eskimez.

꼉l üsdünd꼈 꼶öyneg esgimez.
675. El velet ibn-i Hançer; it ne yerse onu sıçar.

El veled ibn-i 꼩꼁nçer; id ne yirse onu sıçar.
676. El yumruğu yemeyen kendi yumruğunu kantar sanır.

꼉l yumr꼠 yimiyen genni yumr꼠nu gantar sanar.
677. Elin adamı eşeği makamıyla anırtır.

꼉li꼴 adamı eşş꼈 m꼁꼲amıynan 꼁꼴ıddırır.
678. Elin ağzı çuval değil ki büzesin.

꼉li꼴 꼃zı çuval d꼈l 꼲i büzesi꼴
679. Elin en iyisinden akrabanın en kötüsü iyi.

꼉li꼴 e꼴 꼐yisinden 꼁grabanı꼴 e꼴 꼶ötüsü 꼐yi.
680. Elin iyisi, itin dayısı olmaz.

꼉li꼴 꼐yisi, iti꼴 dayısı olmaz.
681. Elin malı, mal olmaz; sen malı kazanagör.

꼉li꼴 malı, mal olmaz; sen malı gazanagör.
682. Elin ne işi biter, ne aşı.

꼉li꼴 ne işi biter, ne aşı.
683. Elin oğlu çiy yumurtaya kulp takar.

꼉li꼴 꼠lu çiy yumurtiya gulb d꼁꼲ar.
684. Elin oğlu oğlun olmaz, elin kızı kızın olmaz.

꼉li꼴 꼠lu 꼠lu꼴 olmaz, 꼐li꼴 gızı gızı꼴 olmaz.
685. Elin vergisi, gönlün sevgisi.

Eli꼴 v꼐rgisi, göyn꼦y꼴 sevgisi.
686. Elâ göze sürme çekme töhfelik, kara göze sürme çekme kahpelik.

Ela göze sürme çegmeg töfelig, gara göze sürme çegmeg g꼁hbelig.
687. Elde bulunan beyde bulunmaz.

꼉lde bulunan beyde bulunmaz.
688. Eldeki sakal yolunur.

Eld꼈 (veya 꼐ld꼈) s꼁꼲al yolunur.
689. Eldeki yara, bizdeki duvar deliği.

꼉ld꼈 yara, bizd꼈 duvar del꼒.
690. Elden çıkan da kaza, dilden çıkan da kaza.

Elden çı꼲an da g꼁z꼂, dilden çı꼲an da g꼁z꼂.
691. Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde bulunmaz

꼉lden gelen 꼢n olmaz, o da v꼁gdında bulunmaz.
692. Elden yiyen börkmüş, keseden yiyen çökmüş.

꼉lden yiyen börgmüş, 꼶eseden yiyen çögmüş.
693. Eli işli olanın gözü yaşlı olur.

Eli işli olanı꼴 gözü yaşlı olur.
694. Elindeki kuşu daldaki kuş edersen hayıflanırsın.

Eli꼴d꼈 guşu dald꼃 guş 꼐derse꼴 꼲꼐yflenirsi꼴.
695. Elinden gelen başara, kötünün gözü yaşara.

Elinden gelen başara, 꼶ötünü꼴 gözü yaşara.
696. Elmanın biri bin kuruşsa da soymadan yeme, hıyarın bini bir kuruşsa da soymadan ye.

Almanı꼴 biri bi꼴 guruş olsa da soymadan yime, 꼲ıyarı꼴 bi꼴i bi guruş olsa da soymadan yi.
697. Elmayı havaya at, yere düşene kadar Allah Kerim.

Alm꼒y havıya ad, y꼐re düşen꼃der Allah 꼵꼐rim.
698. Eloğlu (veya er) ibrişime benzer, bir dolaşırsa bir daha açamazsın.

꼉l꼠lu (veya er) ibrişime be꼴zer, bi dolaşırsa bi d꼃 açamazsı꼴.
699. Eltinin elti ile bohçada şeşi, abdesthanede boku ile çişi bile geçinemez.

꼉ltini꼴 꼐ltiynen bogcada ş꼐şi, 꼁bdes꼲anada bo꼲uynan çişi bileme geçinemez.
700. Emanetin başı çöpürlü olur.

Amaneti꼴 başı çöpürlü olur.
701. Emanetin götü çürük olur.

Amaneti꼴 götü çürüg olur.
702. Emek olmadan yemek olmaz.

Emeg olmadan yimeg olmaz.
703. Emek yerde kalmaz.

Emeg y꼐rde galmaz.
704. İnsan emek sarf ettiği, üzerinde çalıştığı işin karşılığını kesinlikle alır.

E꼴 gol꼐y iş yimeg, o da ç꼐ynemeden yudulmaz.
705. Endaze çalışır, el öğünür.

Endeze çalışır, el 꼢vnür.
706. Er dayıya, kız halaya çeker.

Er dayıya, gız haliya çe꼲er.
707. Er gönlü ibrişim; dolaşırsa açılmaz.

Er göynü ibrişim; dolaşırsa açılmaz.
708. Er hakkı inkâr olunmaz.

Er 꼰꼁ggı in꼶ar olunmaz.
709. Er oyunu üçte.

Er oyunu üşde.
710. Ergene avrat boşama kolay.

Ergene avrad boşama gol꼐y.
711. Erim er olsun da yerim çalı dibi olsun.

Erim er ossu꼴 da y꼐rim çalı dibi ossu꼴.
712. Erine göre bağla başını, külfetine göre pişir aşını.

Eri꼴e göre b꼃la baş꼔, 꼶ülfet꼈 göre bişir aş꼔.
713. Eringecin oğlu kızı olmamış.

Eri꼴geci꼴 꼠lu gızı olmamış.
714. Erkeğin evliyası olsa bile kadının eteğini kaldırır.

Er꼲꼈꼴 evliyası ossa bileme gadını꼴 et꼈ni galdırır.
715. Erkeğin güzeli çirkini olmaz, eli ekmek tutanı olur.

Er꼲꼈꼴 gözeli çir꼲ini olmaz, eli egmeg dutanı olur.
716. Erkek ata binen sözden mahrum kalır.

Er꼲eg ata binen sözden m꼁hrim galır.
717. Erkek eşeğin anırmayanı olmaz.

Er꼲eg eşş꼈꼴 꼁꼴ırmiyanı olmaz.
718. Erkek kuşun yuvası olmaz.

Er꼲eg guşu꼴 yuvası olmaz.
719. Erkek malından (veya yanından), kadın canından verir.

Er꼲eg malından (veya yanından), gadın canından v꼐rir.
720. Erkek sel, avrat göl.

Er꼲eg s꼐l, avrad göl.
721. Erkek uşak yetiştirme karataş kemirmeye benzer.

Er꼲eg uş꼁g y꼐tişdirme garadaş gemirmiye be꼴zer.
722. Erken kalkan yol alır, erken evlenen döl alır.

꼉r꼲en k꼁꼲an yol alır, 꼐r꼶en evlenen döl alır.
723. Eski düşman dost olmaz, olsa da dürüst olmaz.

Esgi düşman dosdolmaz, olsa da dürüs olmaz.
724. Eski pamuk bez olmaz, dul avrad kız olmaz.

Esgi pambıg b꼐z olmaz, dul avrad gız olmaz.
725. Eskisi olmayanın aceri olmaz.

Esgisi olmiyanı꼴 꼁ceri olmaz.
726. Esnafın işi kırık olursa eski defterleri yoklar.

Esnafı꼴 işi gırıg olursa esgi defdelleri yoglar.

- Seni꼴 başga işi꼴 yog mu? Heb durub durub evelden olmuş, üsdünden çog bayramlar geşmiş esgi defdelleri açıb açıb 꼰꼁sabları yoglamiya çalışiysı꼴. Sen geşmişi unud da y꼐꼴i işleri dosdları düşün, işi꼴e b꼁g; para gazanm꼐y 꼁gl꼂 goy!

727. Eşeğe binme, başını eğme, sen seni övme; seni eller övsün.

Eşş꼈 binme, baş꼔 eyme, sen seni 꼢vme; seni 꼐ller övsü꼴.
728. Eşeğe "Cilve et!" demişler, zayır zuyur osurmuş.

Eşş꼈 "Cilve 꼐d!" d꼐mişler, zayır zuyur osurmuş.
729. Eşeğe eşekliğini bildirmezsen kendini küheylan sanır.

Eşş꼈 eşşegl꼒ni bildirmezse꼴 gennini 꼶öhülan sanar.
730. Eşeğe "Kaç gün yol yürürsün?" demişler; "Kıyık bilir." demiş.

Eşş꼈 "Gaç gün yol y꼐rirsi꼴?" d꼐mişler; "Gıyyıg bilir." d꼐miş.
731. Eşeğe rakı içirmişler, çulunu bahşiş vermiş (veya meyhanede unutmuş).

Eşş꼈 꼁r꼁꼲ı içirmişler, çulunu b꼃şiş v꼐rmiş (veya mey꼲anada unudmuş).
732. Eşeği süren osuruğuna katlanır.

Eşş꼈 süren osur꼠na gadlanır.
733. Eşeğin ahmağı adamın az olduğu yerde çamura çöker.

Eşş꼈꼴 꼁꼰m꼃 adamı꼴 az old꼠 y꼐rde çamıra çö꼲er.
734. Eşeğin altına döşek açılmaz.

Eşş꼈꼴 altına döşeg açılmaz.
735. Eşeğin bile yüzüne beraber eşek denmez, merkep denir.

Eşş꼈꼴 bile yüzüne bilabar eşşeg d꼐nmez, mer꼶eb d꼐nir.
736. Eşeğin gönlüne kalsa bir bağ maydanozu götürmez.

Eşş꼈꼴 göynüne galsa bi b꼁ğ b꼁꼰denizi götürmez.
737. Eşeğin her çöktüğü yere han yaparsan dünya han olur.

Eşş꼈꼴 her çögd꼢 y꼐re 꼲an yaparsa꼴 dü꼴ya 꼲an olur.
738. Eşeğin yattığı yerde sıpa debelenir.

Eşş꼈꼴 yadd꼔 y꼐rde supa debelenir.
739. Eşeğini övmedik çerçi olmaz.

Eşş꼈ni 꼢vmedig çerçi olmaz.
740. Eşeğini sağlam kazığa bağla, komşunu hırsız çıkartma.

Eşş꼈꼴i s꼃lam gazz꼂 b꼃la, gonş꼠 꼲ır꼲ız çı꼲arma.
741. Eşek at olmaz, ciğer et olmaz.

Eşşeg at olmaz, ciyer et olmaz.
742. Eşek büyümekle tavla başı olmaz.

Eşşeg b꼢m꼐ynen tavla başı olmaz.
743. Eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz.

Eşşeg çamıra çö꼲erse s꼃binden g꼁yredlisi olmaz.
744. Eşek eşeği ödünç kaşır.

Eşşeg eşş꼈 öndüc gaşır.
745. Eşek hoşaftan ne anlar? Çeltiğini yer, suyu kalır.

Eşşeg 꼲oşafdan ne a꼴nar? Çelt꼒ni yir, suyu galır.
746. Eşek olursan sırtına semer vuran (veya ço diyen, sırtına binen) çok olur.

Eşşeg olursa꼴 sırtı꼴a semer vuran (veya ç꼠 d꼐yen, sırt꼂 binen) çog olur.
747. Eşek suyu içer, ıslık hatır tesellisi.

Eşşeg suyu içer, ıslıg 꼰꼁tir tesellisi.
748. Eşekken eşek çamura bir defa çöker.

Eşş꼈꼲en eşşeg çamıra bi d꼃fa çö꼲er.
749. Eşersin derin kuyu, gidersin yüzünkuyu (yüzüstü).

Eşersi꼴 derin guyyu, g꼐dersi꼴 yüzü꼴guylu.
750. Eşini kaynına, parayı koynuna.

Eşi꼴i gayn꼂, par꼔y goyn꼂.