background

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

ATASÖZLERİ

Atasözleri

İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.

1051. İtin boynuna altın asılmaz.

İti꼴 boynuna altın asılmaz.
1052. İtin canı cezada gerek.

İti꼴 canı c꼐zada gereg.
1053. İtin duası kabul olsa idi gökten kemik yağardı.

İti꼴 duv꼃sı g꼁bul oss꼐ydı gövden gemig y꼁ğardı.
1054. İtin eniği it, kurdun eniği kurt olur.

İti꼴 en꼒 id, gurdu꼴en꼒 gurd olur.
1055. İtin eşkiyası süyükte gezer.

İti꼴 꼐şgiyası s꼦ygde gezer.
1056. İtin gönlüne kalsa günde bir leş yer.

İti꼴 göynüne gassa günde bi öleş yir.
1057. İtin kuyruğu tahtaya gelmez.

İti꼴 guyr꼠 t꼁gdiya gelmez.
1058. İtin sahibi itten yavuz gerek.

İti꼴 s꼃bi idden yavız gereg.
1059. İtin yavuzu leş başında belli olur.

İti꼴 yavızı öleş başında bell'olur.
1060. İtle çuvala girilmez.

İdnen çuvala girilmez.
1061. İyi adamın kemiği erir, adı kalır.

꼉yi adamı꼴 gem꼒 erir, adı galır.
1062. İyi komşu akrabadan ileri.

꼉yi gonşu 꼁grabadan ireli.
1063. İyi mal kötü gün için.

꼉yi mal 꼶ötü gün uçun.
1064. İyi, iyiliğinden azmaz.

꼉yi, 꼐yil꼒nden azmaz.
1065. İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı.

꼉yil꼈 꼐yilig her gişini꼴 꼶arı, 꼶ötül꼈 꼐yilig er gişini꼴 꼶arı.
1066. İyiliği yap, denize at; balık bilmezse Halık bilir.

꼉yil꼒 yab, de꼴ize ad; balıg bilmesse 꼱꼂lıg bilir.
1067. İyilik eden iyilik bulur, kötülük eden kötülük bulur.

꼉yilig 꼐den 꼐yilig bulur, 꼶ötülüg 꼐den 꼶ötülüg bulur.
1068. İyilik etme, evine yetme.

꼉yilig 꼐dme, ev꼈 y꼐dme.
1069. İyinin iyiliği söylenir, kötünün kötülüğü söylenir.

꼉yini꼴 꼐yil꼒 s꼢lenir, 꼶ötünü꼴 꼶ötül꼢 s꼢lenir.
1070. İğneyi battığı yerden çıkarırlar.

İnn꼐y badd꼒 y꼐rden çı꼲arıllar.
1071. İğreti (veya eğreti) malın canı berk olur.

꼄yreti malı꼴 canı berg olur.
1072. Kabadayılığın sonu yuhalık.

Gabadayıl꼒꼴 so꼴u yu꼲alıg.
1073. Kabalcının bağına dolu değmez (veya vurmaz).

Gabalcını꼴 b꼃ğına tolu deymez (veya vurmaz).
1074. Kabı kaba boşaltırsan bulaşığı sana kâr kalır.

Gabı gaba boşadırsa꼴 bulaş꼒 s꼃 꼶ar galır.
1075. Kabı kacağı satarsan Ramazanın rızkı bol olur.

Gabı g꼁c꼃 satarsa꼴 Iramazanı꼴 ırızgı bol olur.
1076. Kabir taşı ile övünülmez.

G꼁bir daşiynan 꼢vnülmez.
1077. Kaçan balık büyük olur.

Gaçan balıg b꼢g olur.
1078. Kaçan kandan kurtulur.

Gaçan gandan gurtulur.
1079. Kaçanın anası ağlamamış.

Gaçanı꼴 anası 꼃lamamış.
1080. Kaçıp gitmenin ne faydası var? Kafan seninle gittikten sonra.

Gaçıb g꼐dmeni꼴 ne faydası var? Gafa꼴 sennen g꼐ddigden s꼠na.
1081. Kadı anlayışına göre verir fetvayı.

Gadı 꼁꼴n꼐yşına göre v꼐rir fedv꼒y.
1082. Kadı ile mi iyisin, kapı ile mi? Kapı ile.

Gadıynan mı 꼐yisi꼴, gapıynan mı? Gapıynan.
1083. Kadının orospusu olur da erkeğin orospusu olmaz mı?

Gadını꼴 orosbusu olur da er꼲꼈꼴 orosbusu olmaz mı?
1084. Kafa bizim olursa tıraş etmesi kolay olur.

Gafa bizim olursa tıraş 꼐dmesi gol꼐y olur.
1085. Kafanın puharisi olmaz.

Gafanı꼴 pu꼲arisi olmaz.
1086. Kafile katırını ürkütmeyene ne taş değer, ne değnek.

Gafla gatırını ür꼶üdmiyene ne daş deyer, ne d꼐yneg.
1087. Kalbinde aşkı olmayanın arzusu samandır.

G꼁lbinde 꼐şgı olmiyanı꼴 arzusu samandır.
1088. Kalın incelinceye kadar incenin canı çıkar (veya ince tahta başına çıkar).

Galın incelincey'꼃der inceni꼴 canı çı꼲ar (veya ince t꼁gda başına çı꼲ar).
1089. Kalın, aşın nanesi.

Galın, aşı꼴 n꼃nesi.
1090. Kalkacağın yere oturma, her haneğe atılma.

꼵꼁꼰꼁c꼃꼴 y꼐re oturma, her 꼰꼁n꼈 atılma.
1091. Kambersiz düğün olmaz.

G꼁mbersiz d꼦yn olmaz
1092. Kan batmaz.

Gan badmaz.
1093. Kan yerde kalmaz, mutlaka bir yerden ayaza çıkar.

Gan y꼐rde galmaz, mudl꼁꼲꼂 bi y꼐rden ayaza çı꼲ar.
1094. Kancık yalanmadan (veya yalanmazsa) erkek dolanmaz.

Gancıg yalanmadan (veya yalanmazsa) er꼲eg dolanmaz.
1095. Kanı kanla yıkamazlar, kanı su ile yıkarlar.

Ganı gannan yumazlar, ganı suynan yullar.
1096. Kanın diyeti beş yüz, namusunki bin kese.

Ganı꼴 diyeti beş yüz, namıs꼔 bi꼴 꼶ese.
1097. Kanundan korkma, kadından kork.

Ganundan gorgma, gadından gorg.
1098. Kapın sana uymazsa sen kapına uyacaksın.

Gapı꼴 s꼃 uymassa sen gap꼂 uyucu꼴.
1099. Kapısı olan basırır, götü olan osurur.

Gapısı olan basırır, götü olan osurur.
1100. Kapıya vurdum basırık, bokun layıkı osuruk.

Gapiya vurdum basırıg, bo꼲u꼴 lay꼒 osurug.
1101. Kapıyı, tağayı kırarsan odun çok olur.

Gap꼘y, t꼃yı gırarsa꼴 odun çog olur.
1102. Kâr eden ar etmemiş.

꼵ar 꼐den 꼁r 꼐dmemiş.
1103. Kar erir, bok ayaza çıkar.

Gar erir, bog ayaza çı꼲ar.
1104. Kar ile yürek soğutulmaz.

Garnan yüreg s꼠dulmaz.
1105. Kâr, kârın hasıtı olur.

꼵ar, 꼶arı꼴 꼰꼁sıdı olur.
1106. Kar yağdığı gün tozar.

Gar y꼃ğd꼔 gün tozar.
1107. Kar yılı, var yılı.

Gar yılı, var yılı.
1108. Kara gün kararıp kalmaz, koç yiğit bunalıp ölmez.

Gara gün garalıb galmaz, goç y꼘yd bu꼴alıb ölmez.
1109. Kara kader sabun çalmakla ağarmaz.

Gara g꼁der sabın çalm꼐ynan 꼁ğarmaz.
1110. Karaltım nerde, kararım orda.

Garaltım n꼐rde, g꼁ralım orda.
1111. Kardeş kardeşin ne öldüğünü ne kaldığını ister.

Gardaş gardaşı꼴 ne öld꼢nü ne gald꼒nı isder.
1112. Kardeş, kardeşi bıçaklamış, dönmüş geri kucaklamış.

Gardaş, gardaşı pıç꼁glamış, dönmüş g꼐ri guc꼁glamış.
1113. Karga kırlangıçla uçamaz.

Garga g꼁l꼁꼴gışnan uçamaz.
1114. Kârhane bu, akmasa damlar.

꼵er꼲ana bu, 꼁gmasa damlar.
1115. Karınca kanatlanmayınca zevale ermez.

Garınça ganadlanm꼒yncı zevala 꼐rmez.
1116. Karnı tok it gölgede yatar.

Gannı dog id 꼶ölgede yatar.
1117. Karnın büyüklüğü aştan, başın büyüklüğü yaştan.

Garnıı꼴 b꼢gl꼢 aşdan, başı꼴 b꼢gl꼢 yaşdan.
1118. Karpuz, tiyeğinde gizlenir.

Garpız, tiy꼈nde gizlenir.
1119. Karpuz kabuğu ile büyüyen eşeğin ölümü sudan olur.

Garpız gab꼔ynan böyüyen eşşe꼴 ölümü sudan olur.
1120. Karpuz kesmeyle yürek soğumaz.

Garpız 꼶esm꼐ynen yüreg s꼠maz.
1121. Kârsız (veya kazançsız) el kesilir.

꼵arsız (veya gazancsız) el 꼶esilir.
1122. Kârsız olsun arsız olmasın.

꼵ârsız ossu꼴 꼁rsız olması꼴.
1123. Kârsıza iş bulunur, arsıza iş bulunmaz.

꼵arsıza iş bulunur, 꼁rsıza iş bulunmaz.
1124. Katarda deve bir kükrer.

Gatarda deve bi 꼶ü꼶ürer.
1125. Katıra "Baban kim?" demişler; "Dayım at." demiş.

Gatıra "Baba꼴 꼶im?" d꼐mişler; "Dayım at." d꼐miş.
1126. Kavak uzaya uzaya göğe ermez ya, elbet bir gün de köküne balta vururlar.

G꼁v꼁g uziya uziya göve 꼐rmez ya, helbed bi gün de 꼶ö꼲üne palta vurullar.
1127. Kavun, karpuz yata yata büyür.

Gavın, garpız yata yata b꼢r.

- Ne g꼁der tembelsi꼴 b꼐yle. Bi tas su uçun bileme k꼁꼲ıb sen alm꼐y꼴 da heb bizden isd꼐ysi꼴. Acı k꼁g da birez boy꼠 göreg, 꼰꼁re꼶ed 꼐d. İş dudm꼐yb anca gavın garpız 꼶imi yata yata beden꼒 b꼢diysi꼴.

1128. Kavurga karın doyurmaz, kar susuzluk kandırmaz.

Gavırga garın doyurmaz, gar susuzlug gandırmaz.
1129. Kavurganın yananı sıçrar.

Gavırganı꼴 yananı sıçırar.
1130. Kaymağı (veya yoğurdu) çok seven camızı cebinde taşır.

G꼁ym꼃 (veya y꼠rdu) çog seven camızı c꼐binde daşır.
1131. Kaynayan kazan kapak tutmaz.

Gayniyan gazan g꼁p꼁g dudmaz.
1132. Kaytan kırılırsa kabben kayar.

G꼁yten gırıld꼒 꼶imi g꼁bben g꼁yer.
1133. Kazan karası gider, namus karası gitmez.

Gazan garası g꼐der, namıs garası g꼐dmez.
1134. Kazan kaynayan evde hayır, bereket olur.

Gazan gayniyan evde 꼲꼐yr, bere꼶ad olur.
1135. Kazan kaynayan evde iş bitmez.

Gazan gayniyan evde iş bidmez.
1136. Kazan taşarsa çömçenin kıymeti kalmaz.

Gazan daşarsa çömçeni꼴 gıymatı galmaz.
1137. Kazan yuvarlanır kapağını bulur, bok yuvarlanır topağını bulur.

Gazan yuvallanır g꼁p꼃nı bulur, bog yuvallanır top꼃nı bulur.
1138. Kazana ne korsan çömçede o çıkar.

Gazana ne gorsa꼴 çömçede o çı꼲ar.
1139. Kazancına sel suyu karışırsa hazırkini de sürücü olur.

Gazanc꼂 s꼐l suyu garışırsa 꼰꼁zır꼲ını da sürücü olur.
1140. Kazanı, kapağı (veya teşti) satarsan Ramazan’ın rızkı bol olur.

Gazanı, g꼁p꼃 (veya t꼐şdi) satarsa꼴 Ramazan'ı꼴 ırızgı bol olur.
1141. Keçi canı derdinde, kasap eti derdinde.

Geçi canı derdinde, gasab eti derdinde.
1142. Keçinin uyuzu, pınarın gözünden su içer.

Geçini꼴 uyuzu, pı꼴arı꼴 gözü꼴den su içer.
1143. Kefen alacak olan gözünün yaşından belli olur.

꼵efin al꼁c꼁g olan gözünü꼴 yaşından bell’olur.
1144. Kefenin cebi olmaz.

꼵efini꼴 c꼐bi olmaz.
1145. Kefilin ya saçı ya sakalı.

꼵efili꼴 ya saçı ya s꼁꼲alı.
1146. Kel kel ile, kör kör ile, sen de ben ile.

꼵el 꼶elnen, 꼶ör 꼶örnen, sen de bennen.
1147. Kel kız teyzesinin saçı ile övünür.

꼵el gız d꼈zesini꼴 saçiynan övünür.
1148. Kelin emi olsa başına çalar.

꼵eli꼴 emi ossa başına çalar.
1149. Kenarın dilberi nazik olsa da nazenin olamaz.

꼵en꼂rı꼴 dilberi n꼂zig olsa da nazenin olamaz.
1150. Kenarına bak bezini al, anasına bak kızını al.

꼵enarına b꼁g b꼐zini al, anasına b꼁g gızını al.
1151. Kendi elinle tut işini, kendi elinle bağla başını.

Genni eli꼴nen dud iş꼒, genni eli꼴nen b꼃la baş꼒.
1152. Kendi gelen kendi gider.

Genni gelen genni g꼐der.
1153. Kendi güzelden usanılır, huyu güzelden usanılmaz.

Genni gözelden osanılır, 꼲uyu gözelden osanılmaz.
1154. Kendir eskir de kuyu eskimez.

꼵endir esgir de guyyu esgimez.
1155. Kervan bile giderken "Dengi dengine." diye ses çıkarır.

꼵evran bileme g꼐d꼘y꼲en "De꼴gi de꼴gine." d꼐yn ses çı꼲arır.
1156. Keskin sirke küpüne zarar.

꼵esgin sirke 꼶üpüne zeral.
1157. Kesme eşeğin kuyruğunu; kimi uzun der, kimi kısa.

꼵esme eşş꼈꼴 guyr꼠nu; 꼶imi uzun d꼐r, 꼶imi gıssa.
1158. Keten bez olmaz, üvey öz olmaz.

꼵eten b꼐z olmaz, öv꼐y öz olmaz.
1159. Kıl evli çul evliyi yenmiş.

Gıl evli çul evl꼘y y꼐꼴miş.
1160. Kır atın yanında duran ya huyuna ya husuna.

Gır atı꼴 yanında duran ya 꼲uyuna ya 꼲usuna.
1161. Kırık malın kırık müşterisi olur.

Gırıg malı꼴 gırıg müşderesi olur.
1162. Kırk ağacın olsa gene de birinin altında sinnenirsin.

Gır꼲 꼁ğacı꼴 ossa gene de birini꼴 altında si꼴nenirsi꼴.
1163. Kırk bacanağı bir it parçalamış.

Gırg b꼁c꼁n꼃 bi id parçalamış.
1164. Kırk serçeden bir kaz iyi.

Gırg serçeden bi gaz 꼐yi.
1165. Kırk yılda bir ölet olur, eceli gelen ölür.

Gırg yılda bi öled olur, 꼁celi gelen ölür.
1166. Kırkından sonra azana dafar olmaz.

Gır꼲ından s꼠na azana dafar olmaz.
1167. Kırkından sonra azanı teneşir paklar.

Gır꼲ından s꼠na azanı teneşir p꼁klar.
1168. Kırlangıç zararsız kuş derler; sen onu git de Yemen eline sor.

G꼁l꼁ngıc zeralsız guş d꼐ller; sen onu g꼐d de Yimen 꼐line sor.
1169. Kırmızı altın ile ak baldır kimseye emanet edilmez.

Gırmızı altınnan 꼁g baldır 꼶imsiye emaned 꼐dilmez.

1170. Kısas kıyamete kalmaz.

Gısas gıyamete galmaz.
1171. Kısmetinde olan kaşığında çıkar.

Gısmeti꼴de olan gaşş꼒꼴da çı꼲ar.
1172. Kış, aygır gibi girip kısrak gibi çıkmalı.

Gış, aygır 꼶imi girib gısr꼁g 꼶imi çıgmalı.
1173. Kış gözü karanlık.

Gış gözü garannıg.
1174. Kış kış gerek, yaz yaz.

Gış gış gereg, yaz yaz.
1175. Kış kışlığını, puşt puştluğunu yapar.

Gış gışl꼒nı, puş puşl꼠nu yapar.
1176. Kışı deveden sorma, gerisinden sor.

Gışı deveden sorma, g꼐risinden sor.
1177. Kıyamet Kızılhisar'a gelse de elindeki ağacı dik.

Gıyamed Gızılisar'a gesse de eli꼴d꼈 꼁ğacı dig.

1178. Kız alan gözü ile bakmasın, kulağı ile de işitsin.

Gız alan gözüynen b꼁gması꼴, gul꼃nan da 꼐şidsi꼴.
1179. Kız büyür, bahtı da beraber büyür.

Gız b꼢r, b꼁gdı da bilabar b꼢r.
1180. Kız evi kapı şakşakısı; gelen çalar, giden çalar.

Gız evi gapı ş꼁gşa꼲ısı; gelen çalar, g꼐den çalar.
1181. Kız ölünceye kadar, oğlan evleninceye kadar.

Gız ölünciy’꼃der, 꼠lan evleninciy’꼃der.
1182. Kız uşak on beşine gelirse kendini yalar güzelleştirir.

Gız uş꼁g on b꼐şine gelirse gennini yalar gözelleşdirir.
1183. Kızını kızlara katma, gelinini komşuya bırakma.

Gız꼔 gızlara gadma, gelin꼒 gonş꼂 bır꼁gma.
1184. Kızsız avrat, himsiz ev.

Gızsız avrad, himsiz ev.
1185. Kim eşer derin kuyu; o gider yüzünkuyu.

꼵im eşer derin guyyu; o g꼐der yüzü꼴guylu.
1186. Kimse "Yoğurdum ekşi, ayranım kokmuş!" demez.

꼵imse "Y꼠rdum eşgi, ayranım gogmuş!" d꼐mez.
1187. Kimse bilmez; kim kazana, kim yiye.

꼵imse bilmez; 꼶im gazana, 꼶im yiye.
1188. Kimse eteğindeki kavurgayı yere saçalamaz.

꼵imse et꼈nd꼈 gavırg꼐y y꼐re saçalamaz.
1189. Kimse kimsenin derdinden anlamaz.

꼵imse 꼶imseni꼴 derdi꼴den 꼁꼴namaz.
1190. Kimse kimsenin rızkını yemez.

꼵imse 꼶imseni꼴 ırızgını yimez.
1191. Kimse kimseyi sofranın başköşesine oturtmaz.

꼵imse 꼶ims꼒y sufranı꼴 baş꼶öşesine otuddurmaz.
1192. Kiracı ev boklar, oynaş ad boklar.

꼵iracı ev boglar, oynaş ad boglar.
1193. Kişioğlu ara dizer, oruspuoğlu ara bozar.

Giş’꼠lu ara düzer, orusb’꼠lu ara bozar.
1194. Kılavuzu karga olanın burnu boktan kurtulmaz.

Gılavızı garga olanı꼴 bunnu bogdan gurtulmaz.
1195. Koca ekmeği meydan ekmeği, evlat ekmeği zindan ekmeği.

Goca egm꼈 m꼐ydan egm꼈, evlad egm꼈 zindan egm꼈.
1196. Koca koyun ölünceye kadar nice körpe kuzular gider.

Goca goyun ölüncey'꼃der neçe 꼶örpe guzular g꼐der.
1197. Koç, koyundan seçgel gerek.

Goç, goyundan seşgel gereg.
1198. Koça boynuz yük değil.

Goça buynuz yüg d꼈l.
1199. Kokmuşa tuz neylesin, arsıza iş neylesin.

Gogmuşa duz n꼐ylesi꼴, 꼁rsıza iş n꼐ylesi꼴.
1200. Komşu komşunun külüne muhtaç.

Gonşu gonşunu꼴 꼶ülüne möhtac.