background

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

DEYİMLER

Deyimler

İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.

5552. Tecirli hırsızı (veya Tecilli abtalı).

Tecirli 꼲ır꼲zı (veya Tecilli abdalı).

5553. Tef çalıyor, maymun oynuyor.

Def çaliy, maymın oyn꼐y.

5554. Tefi tarağı toplayıp gitmek.

Defi d꼁r꼃 tobl꼐yb g꼐dmeg.

5555. Tek elli.

Teg elli.

5556. Teke merekiz.

Te꼶e mere꼶iz.

5557. Tekeden gülleye.

Te꼶eden gülliye.

5558. Tekerinin çarkına sıçmak.

Te꼲erini꼴 çar꼲ına sışm꼁g.

5559. Tekerlek şapkaya benzer.

Te꼶elleg şabgıya be꼴zer.

5560. Tekke çalgını.

Tegge çalgını.

5561. Tekleyip, çiftleyip gelmek (veya gitmek).

Tegl꼐yb, çüdl꼐yb gelmeg (veya g꼐dmeg).

"Çabıg gel!" D꼐yn beni çog sı꼲ışdırd꼔z; ortal꼒 aciycıg topladım; hemen tegl꼐yb, çüdl꼐yb geldim.
5562. Teklik Allah'a yakışır; anamın memesi çift olsun.

Teglig Allah'a y꼁꼲ışır; anamı꼴 memesi çüd ossu꼴.

5563. Tekne kazıntısı.

Tegne gazıntısı.

- Yav bu bebeg 꼶imi꼴?

- Elleri꼴den öpsü꼴 bizim tegne gazıntısı.

5564. Tekneyi hamurlamak.

Tegn꼐y 꼲amıll꼁m꼁g.

5565. Tel ehli.

T꼐l ehli.

5566. Tel tay etmek.

T꼐l tay 꼐dmeg.

- M꼁med y꼐n sı꼲ıntıd꼐ydı, b꼁gdım ol꼁c꼁g 꼶imi d꼈l; elimi çemledim, s꼂gdan soldan t꼐l tay 꼐ddim, sı꼲ıntısını g꼐derdim.
5567. Tele asmak.

T꼐le asm꼁g.

5568. Telince gitmek.

T꼐lince g꼐dmeg.

- Acıg birez de onu꼴 t꼐lince g꼐d, dadlı dadlı gonuş, üzmemiye çalış, heb "Sen 꼰꼁glısı꼴." d꼐!
5569. Tellağın taşağını tutmak.

Dell꼈꼴 d꼁şş꼃nı dudm꼁g.

5570. Teltik koymamak.

Teltig goym꼁m꼁g.

- Bu malın eti꼲et fiyeti şu, temamı y꼐dmiş iki lira gırg b꼐ş guruş amma gel teltig goymiy꼁g da v꼐rec꼈m para 꼁zı düz y꼐dmiş lira ossu꼴.
5571. Tembel terzi süyümünü büyük tutar.

Tembel terzi s꼦münü b꼢g dudar.

5572. Tembele iş buyurmuşlar; kalkıp sana akıl öğretmiş.

Tembele iş buyurmuşlar; 꼶꼁꼲ıb s꼃 꼁꼲ıl örgedmiş.

5573. Tembele, "Bir arpa boyu yol yürüyeceksin." demişler; "Enine mi, boyuna mı?" demiş.

Tembele, "Bi arpa boyu yol y꼐r꼘yci꼴." d꼐mişler; "꼉nine mi, boyuna mı?" d꼐miş.

5574. Temsil yani.

Temsil yanı.

5575. Temsilde hata yok.

Temsilde 꼰꼁ta yog.

- Temsilde 꼰꼁ta yog, s꼃 ş꼐yle bi misal v꼐riym.

- Madem gelen onu꼴 temsilcisiymiş, buyursu꼴 gessi꼴! Temsilde 꼰꼁ta yog 꼲i.

5576. Ten tün.

Te꼴 tü꼴.

- Olu꼴 seni sıg sıg ziyarede geliy mi?

- N꼐rd꼈? Te꼴 tü꼴.

5577. Teneşir kapıya dayanırsa iş kötü.

Teneşir gapiya dayanırsa iş 꼶ötü.

5578. Tepe domuz etmek.

Depe do꼴uz 꼐dmeg.

- Geçen gü꼴꼲ü toblantıda herifi꼴 biri saygın birini꼴 꼁l꼐yhinde 꼐p꼐y addı duddu. Onu꼴 bu sözlerine her꼶eş fırtıl fırtıl 꼐ddi. Babayiyd biri çıgdı o adamın cemaziyelevelinden başl꼐yb h꼐ç olur 꼰꼁lını bır꼁gmadı; depe do꼴uz 꼐ddi. O 꼁l꼐yhde gonuşanı꼴 yüzü gıbgırmızı oldu, 꼁r꼲asına bileme b꼁gmadan başını önüne eyip goydu g꼐ddi.
5579. Tepe sersemi.

Depe sersemi.

5580. Tepişme olsun da bir bağ ortut olsun.

Depişme ossu꼴 da bi b꼁ğ ortud ossu꼴.

5581. Tepsen depilmez, eğsen dökülmez, büksen bükülmez.

Debse꼴 depilmez, eyse꼴 dö꼲ülmez, bügse꼴 bü꼲ülmez.

- Bu'꼁der eşy꼐y y꼐꼴i evi꼴 dolablarına nası s꼖dırıcım bilem꼐ym 꼲ine. Debse꼴 depilm꼐y, bügse꼴 bü꼲ülm꼐y, eyse꼴 eyilm꼐y.
5582. Terazi okunun malı.

Terezi o꼲unu꼴 malı.

- Peh amma gözel bi üzümmüş, hemin de teze. 꼄ceb bu 꼰꼁꼴gı b꼁ğı꼴 malı ola?

- Terezi o꼲unu꼴.

5583. Terazi var, tahtı var; her şeyin bir vakti var.

Terezi var, t꼁gdı var; her ş꼐yi꼴 bi v꼁gdı var.

- Uş꼁glar beni fazla sı꼲ışdırma꼴, fazla s꼢ledme꼴; bi b꼁ğ alm꼐y ben de çog isd꼐ym amma terezi var, t꼁gdı var; her ş꼐yi꼴 bi v꼁gdı var. Elim 꼃zıma y꼐dd꼐nde alırıg.
5584. Terkini kılmak.

Ter꼲ini gılm꼁g.

- Madem 꼲i ar꼂zda sevgi, saygı galmamış; ev꼒zi biribir꼒ze zindan 꼐dec꼈꼴ize 꼐şiy꼴 ter꼲ini gılm꼁g 꼁yib d꼈l!
5585. Ters dombalak aşmak tehlike.

Ters domb꼁l꼁g aşm꼁g t꼈li꼲e.

- M꼃med’i h꼐ç sorma꼴. İşini irelledmeg uçun çog g꼁yred 꼐diy꼲en birdenbire tö꼲ezimiş. Durumu y꼒n 꼶ötü; domb꼁l꼁g aşiym d꼐y꼲en ters domb꼁l꼁g aşmış.
5586. Terzi demiş; "İğne, ipliğim kaybolmasa günde on kaftan dikerim."

Terzi d꼐miş; "İnne, ibl꼒m g꼁ybolmasa günde on gafdan di꼲erim."

5587. Terzinin ayıbını örten ütü; berberin ayıbını örten tarak, törpü.

Terzini꼴 꼁yibini örten ütü; berberi꼴 꼁yibini örten d꼁r꼁g, dörpü.

5588. Terzinin söküğü sırıçla bağlı olur.

Terzini꼴 sö꼲꼢 sırışnan b꼃lı olur.

5589. Terziye "Biraz istirahat et." demişler, ayağa kalkmış.

Terziye "Birez isdir꼃d 꼐d." d꼐mişler, 꼁y꼃 k꼁gmış.

5590. Terziye: "Göçeceksin!" demişler; "İğnem, ipliğim yakamda." demiş.

Terziye "Göçücü꼴!" d꼐mişler; "İnnem, ibl꼒m y꼁꼲amda." d꼐miş.

5591. Teştli örnekli.

Teşdli önnegli.

5592. Teyzesi şeker, cinsine çeker; halası katır, hiç bilmez hatır.

D꼈zesi şe꼲er, cinsine çe꼲er; 꼲alası gatır, h꼐ç bilmez 꼰꼁tir.

5593. Tezek görmemiş taze elleri harap olmak.

Tezeg görmemiş teze elleri 꼰arab olm꼁g.

5594. Tıktap gibi kesmek (veya kesilmek).

Tıgdab 꼶imi 꼶esmeg (veya 꼶esilmeg).

5595. Tırnağı dibinde.

Dınn꼃 dibinde.

5596. Tırnağı gayim olmak.

Dınn꼃 g꼁yim olm꼁g.

5597. Tırnağı uzamasın (veya uzatmasın).

Dınn꼃 uzaması꼴 (veya uzadması꼴).

- Allah onu꼴 dınn꼃nı uzadması꼴! Y꼠sa başımıza çog iş açar.
5598. Tırnağı yer tutmak.

Dınn꼃 y꼐r dudm꼁g.

5599. Tırnağına çıkar olmamak.

Dınn꼃na çı꼲ar olm꼁m꼁g.

5600. Tırnağında daha boku durmak.

Dınn꼃nda d꼁h꼁 bo꼲u durm꼁g.

5601. Tırnağını uzatmamak.

Dınn꼃nı uzadm꼁m꼁g.

- Filan adam b꼐ş on guruş s꼃bi oldu her꼲eşe yüssegden b꼁꼲iy, her꼲eşi 꼲or göriy. B꼐ylesilleri꼴 dınn꼃nı Allah uzadması꼴.
5602. Tırnak kadar uşak söz sahibi oluyor.

Dınn꼁g g꼁der uş꼁g sös s꼃bi oliy.

5603. Tırnaktan atma.

Dınn꼁gdan adma.

5604. Tıs beniz gibi halsiz.

Tıs be꼴iz 꼶imi 꼰꼁lsız.

5605. Tıs gabiye.

Tıs g꼁biye.

5606. Tiksinik boku sıçmak.

Tisginig bo꼲u sışm꼁g.

5607. Tilki deliğine sığmamış; kuyruğuna çapıt bağlamış.

Dil꼲i del꼒ne s꼖mamış; guyr꼠na çabıd b꼃lamış.

5608. Tilki mevlidi.

Dil꼲i mevlidi.

5609. Tilki o tilki ama boyası beni şaşırttı.

Dil꼲i o dil꼲i amma boyası beni şaşırddı.

5610. Tilki; "Seher uykusu ile ikindi güneşi olmasa ben de ekincilik yapardım." demiş.

Dil꼲i; "S꼁꼲er uy꼲usuynan i꼲ind꼘yn güneşi olmasa ben de e꼲incilig yapardım." d꼐miş.

5611. Tilkicik var baş kesen de kurtun adı yaman.

Dil꼲icig var baş kesen de gurdu꼴 adı yaman.

- Geçen gün꼲ü toblantıda bi tarafda sefil defil duran M꼁med oturd꼠 y꼐rden gonuşana bi laf admış; sen misi꼴 bunu d꼐yen! Ortalıg biribirine girmiş,

M꼁med üc gişiy 꼰꼁glamış. Garagollug olmuşlar her꼶eş biribirinden şi꼶꼃dci. Nası olmuş bilm꼐ym amma M꼁med işi꼴 içinden sıyrılmış, selbes bır꼁꼲ılmış elini golunu salliya salliya geziy!

- 꼉y işde! Dil꼲icig var baş 꼶esen de gurdu꼴 adı yaman.

5612. Tilkinin dönüp dolaşıp geleceği yer gene kürkçü dükkânı.

Dil꼲ini꼴 dönüb dolaşıb gelec꼈 y꼐r gene 꼶ürgcü düveni.

5613. Tilkinin kuyruğunun ak yanı.

Dil꼲ini꼴 guyr꼠nu꼴 꼁ğ yanı.

5614. Tilkinin pazarda ne işi var?

Dil꼲ini꼴 bazarda ne işi var?

5615. Tilkinin yattığı yeri bilmek.

Dil꼲ini꼴 yadd꼒 y꼐ri bilmeg.

- Sen onu꼴 "bilmem" d꼐mesine b꼁gma! Dil꼲ini꼴 yadd꼒 y꼐ri bilir.
5616. Tilkiye "Bir türkü söyle." demişler; "Döşü büyük sarı tavuk." diye başlamış.

Dil꼲iye "Bi tür꼶ü s꼢le." d꼐mişler; "Döşü b꼢g sarı tavıg." d꼐yn başlamış.

5617. Tilkiye "Tavuk eti yer misin?" demişler; "Ne dediniz de sözünüzden çıktım." demiş.

Dil꼲iye "Tavıg eti yir misi꼴?" d꼐mişler; "Ne d꼐d꼈z de söz꼢zden çıgdım." d꼐miş.

5618. Tilliyi aşmak.

Till꼘y aşm꼁g.

5619. Tingir tingir gitmek.

Ti꼴gir ti꼴gir g꼐dmeg.

5620. Tintini dinli, mengene mezhepli.

Tintini dinni, mengene meshebli.

5621. Tiryakinin tütünü tez biter.

T꼐yre꼲ini꼴 tütünü t꼐z biter.

5622. Titremesini bilmese donucu.

Titiremesini bilmese do꼴ucu.

5623. Tiyeğin dibinde yatar, hayir başı ucunda biter.

Tiy꼈꼴 dibinde yatar, 꼰꼁yir başucunda biter.

5624. Tohuma kaçmak.

To꼲uma gaşm꼁g.

5625. Tohumu dökülmek.

To꼲umu dö꼲ülmeg.

5626. Tohumuna para mı verdim?

To꼲umuna para mı v꼐rdim?

5627. Tok evin aç gelini (veya uşağı).

Dog evi꼴 ac gelini (veya uş꼃).

5628. Tok karnına dokuz topak.

Dog garnına do꼲uz top꼁g.

5629. Tolamandan toy uçurmak.

Tolamandan toy uçurm꼁g.

5630. Topacın irisiyle kömürün irisini Mart'a saklamalı.

Topacı꼴 irisiynen 꼶ömürü꼴 irisini Mart'a s꼁glamalı.

5631. Topal tavuk naz eder; bokunu piyaz eder.

Topal tavıg naz 꼐der; bo꼲unu piybaz 꼐der.

5632. Topladım torbaladım, terazide arbeledim.

Tobladım torbaladım, terezide 꼁rbeledim.

5633. Toprağı başına çekmek.

Torp꼃 başına çegmeg.

- O adam yaşını yaşadı öldü torp꼃 başına çegdi gurtuldu. Olan uş꼁glarına, avradına, y꼐timlerine oldu.
5634. Toprağına ağır gelmesin.

Torp꼃na 꼁ğır gelmesi꼴.

5635. Toprak başıma.

Torp꼁g başıma.

5636. Toprakta yatanın hatırı için.

Torp꼁gda yatanı꼴 꼰꼁tiri uçun.

5637. Topuğu kıllı katır.

Top꼠 gıllı gatır.

5638. Topuğuna tükürmek.

Top꼠na tü꼲ürmeg.

5639. Topuğunu yerden kesmemek.

Top꼠nu y꼐rden 꼶esmemeg.

5640. Topuk çalmak.

Topug çalm꼁g.

5641. Topuk sürütmek.

Topug sürüdmeg.

5642. Tor göt torbaya girmez (veya tor götte tuman durmaz).

Tor göd torbiya girmez (veya tor gödde tuman durmaz).

5643. Toru topu.

Toru topu.

- Başga sat꼁c꼃꼴 var mı?

- Yog! Bu zeman'꼁der yabd꼐mı꼴 hepisi, toru topu bu.

5644. Torun torba sahibi olmak.

Torun torba s꼃bi olm꼁g.

5645. Tosbağa gibi yarımlağa sırtına geçmek.

Tusb꼃 꼶imi yarıml꼃sı sırtına gecmeg.

5646. Tosbağa tus, deliğine pus.

Tusb꼃 tus, del꼒꼴e pus.

5647. Tosun kırmak.

Tosun gırm꼁g.

5648. Toz olsa bile topuğuna çıkamamak.

Toz ossa bileme top꼠na çı꼲am꼁m꼁g.

5649. Tölebine gelmek (veya gelmemek).

Tölebine gelmeg (veya gelmemeg).

5650. Tövbe olmasın, sabır olsun.

Töbe olması꼴, sabır ossu꼴.

5651. Tuğ değil kuyruk.

T꼤 d꼈l guyrug.

5652. "Tuh suratına!" sözü ölümden acı.

"Tuh surata!" sözü ölümden acı.

5653. Tuman malağı yuyamayan avrat oldu.

Tuman m꼁l꼃 yuyamıyan avrad oldu.

5654. Tuman peyke kesilmez.

Tuman p꼐y꼲e 꼶esilmez.

5655. Tumanı götten atmak.

Tumanı gödden adm꼁g.

5656. Tumdan tuma atmak.

Tumdan tuma adm꼁g.

5657. Tut beni almak.

Dud beni alm꼁g.

5658. Tutargası tutmak.

Dutargası dudm꼁g.

5659. Tutarı olmamak.

Dutarı olm꼁m꼁g.

5660. Tutluca'nın kiyası gibi karıştırmak.

Tutluca'nı꼴 꼶iyası 꼶imi garışdırm꼁g.

5661. Tuttuğu bir keçi, bağırması dağı tuttu.

Dudd꼠 bi geçi, b꼃r꼒 d꼁ğı duddu.

5662. Tuttuğu dal eline gelmek.

Dudd꼠 dal eline gelmeg.

5663. Tuttuğun bana kâr, bellediğin sana kâr.

Dudd꼠꼴 b꼃 꼶ar, belled꼒꼴 s꼃 꼶ar.

5664. Tuv topuk dememek.

T꼤 topug d꼐memeg.

5665. Tuz ambarına su mu kaçtı?

Duz 꼁mbarı꼴a su mu gaşdı?

5666. Tuz ekmek hatırı.

Duz egmeg 꼰꼁tiri.

5667. Tuz ekmek olsun.

Duz egmeg ossu꼴.

5668. Tuzlayayım da kokma.

Duzl꼐ym da gogma.

5669. Tuzsuz ekmeksiz.

Dussuz egmegsiz.

5670. Tuzsuz helva gibi sallanmak.

Dussuz 꼰꼁vla 꼶imi sallanm꼁g.

5671. Tuzu kıt.

Duzu gıd.

5672. Tuzu kuru, sabunu sarı olmak.

Duzu guru, sabını sarı olm꼁g.

5673. Tükrükle göz boyamak.

Tü꼲ürügnen göz boy꼁m꼁g.

- Usda! Tahminim bu duvarı yapiy꼲an 꼁cer daş bidmiş, esgi daşları꼴 yüzünü d꼁r꼁gl꼐yb yabmışs꼒z amma 꼐yi olmamış, tü꼲ürügnen göz boyamış꼒z.
5674. Tüm kuşlar gitti, kaldı leylek.

Tüm guşlar g꼐ddi, galdı l꼐yleg.

5675. Tütünüm tuğrak.

Tütünüm t꼤r꼁g.

5676. Tüyü bitmemiş yetimler.

Tüvü bidm꼐yg y꼐timler.

5677. Tüyünü düzeltmek

Tüvünü düzeldmeg.

5678. Ucu dönmez (veya döner).

Ucu dönmez (veya döner).

- M꼁r꼁glanma! V꼐rd꼒m paranı꼴 ucu dönmez d꼈l ya!
5679. Ucundan karağından.

Ucundan gır꼃ndan.

5680. Ucunu alıp gitmek.

Ucunu alıb g꼐dmeg.

5681. Ucunu kıvırmak.

Ucunu gıvırm꼁g.

5682. Ucunu ortasını bulmak.

Ucunu ortasını bulm꼁g.

5683. Ucuz olsun da it eti olsun.

Ucuz ossu꼴 da it eti ossu꼴.

5684. Uçan kaçan kurtulmaz elinden; giden gelen kurtulmaz dilinden.

Uçan gaçan gurdulmaz elinden; g꼐den gelen gurtulmaz dilinden.

5685. Uçkuru gevşek.

Ugcuru gevşeg.

5686. Uçkuru emanet gezmek.

Ugcuru emaned gezmeg.

5687. Uçkuruna düşkün olmama (veya olma).

Ugcuruna düşgün olmama (veya olma).

5688. Uçta yatıp ortada bulunmak.

Ucda yatıb ortada bulunm꼁g.

5689. Uduna boğulmak.

Uduna b꼠ğlm꼁g.

5690. Udu sınmak.

Udu sınm꼁g.

- Geçennerde toblantıda 꼁r꼲adaşım ummad꼒m şe꼲ilde 꼁l꼐yhimde addı duddu: genninden h꼐ç beglemezdim. Gıg d꼐medim amma gennine udum sındı.
5691. Ufak kesim.

Uv꼁g 꼶esim.

- Allah g꼐bul 꼐dsi꼴 Gurban bayramı için paramız anca uv꼁g 꼶esim bi goyun almiya y꼐ddi.
5692. Ufak su dökesi gelmek.

Uf꼁g su dö꼲esi gelmeg.

- Hele siz oturu꼴 birer çay içi꼴 de ben bi uv꼁g su dö꼲iym.
5693. Uğru sıra.

Urgu sıra.

5694. Ula Kadı efendi, sen bizden akıllı imişsin.

Ul꼂! Gadı efendi, sen bizden 꼁꼲ıllıymışı꼴.

5695. Ulu teftişte, gör Mevlam ne işte?

Ulu tefdişde, gör Mevlam ne işde?

5696. Uluk kavun gibi bılg bılg etmek.

Ulug gavın 꼶imi bılg bılg 꼐dmeg.

5697. Ulum ulum ulmak.

Ulum ulum ulm꼁g.

5698. Umduğuna küsmek.

Umd꼠na 꼶üsmeg.

5699. Umdum umdum, geri yumdum.

Umdum umdum, g꼐ri yumdum.

5700. Umma olmak.

Umma olm꼁g.

5701. Ummadık taş baş yarar.

Ummadıg daş baş yarar.