Antep Sözlüğü - Deyimler - Abdulkadir Evişen

- Her toblulugda mudl꼁꼲a görgüsü gıt adamlar bulunur. Üsdelig onnar yidigleriynen, g꼐ydigleriynen her꼶eşe dayıma övünüller. V꼁꼲 zevallılar. Her꼶eşe d꼈l de bi 꼁bdes꼲anıya yid꼒꼴izi, bi 꼁bdes꼲aniya da g꼐yd꼒꼴izi övünü꼴.

- Ne sesimizi çı꼲arabiliyg, ne 꼶ims꼐ynen derdleşebiliyg ne 꼁꼲ıllandırabiliyg; g꼁derimizmiş d꼐yn boynumuzu bü꼲üb teslim oliyg, hösiyg. N'꼐deg bizden çıgdı bi gada, 꼶ime g꼐deg imdada?

- Bi d꼃 b꼐yle gapiy n꼐rde bulucular 꼲ı? Bizde çalışannarı꼴 gannı doyiy, bi elleri yiyeceglerde olub 꼶imsiye möhtac d꼈ller. Başga gapiya g꼐ddigleri 꼶imi açlıgdan 꼃zları go꼲iy. Bize gelen un el꼐y, bizden g꼐den 꼶ül el꼐y.

- Misafir d꼐dig, 꼁graba d꼐dig, 꼲ısım d꼐dig 꼈mizi bizim d꼈l genneri꼴 d꼐yn her ş꼐yimizi gennere selbes 꼐ddig. Gennere gıymad v꼐rdigce sırtımıza çıgdılar; gudurmiya başladılar; d꼃 꼶ötüsü n꼐red꼐yse dönüb gödlerini yudurucular. Bu ne 꼲i yav!

- D꼃 ben b꼐yle ş꼐y görmediydim! Begmez gol꼐y gol꼐y eşgimez, bu zeman'꼁der ıraslamadım amma b꼢n başıma bu da geldi. Herif begmezini y꼒n övdü, aciycıg dadına b꼁꼲iym d꼐dim; 꼶꼐şge b꼁gmaz ol꼐ydım. M꼈rsem begmezi de y꼒n eşgiymiş.

- Nurganiya s꼁hriye g꼐deg d꼐yn hısl꼐yn eşyaları 꼰꼁zıllamiya başladıg. Bi b꼁gdıg 꼲i 꼁ğa bize 꼰꼁ber salıb "꼩azıllanı꼴 b꼢n s꼁hriye g꼐deg." d꼐mez mi? Bizim gözümüzde tüten m꼈rsem 꼁ğanı꼴 göynünden geçermiş.

- 꼵üllendi 꼶öz, tü꼲endi söz, k꼁꼲ı꼴 siz, yatıcıg biz.

- Pis꼒m pis꼒m pevine, bir sıçan tuta sevine, misafir gardaş çog oturdu, artık g꼐dsin evine.

- Uy꼲u geldi bedene, Allah ırazı ossun k꼁꼲ıp g꼐dene.

- Bizim 꼐ller sizin 꼐ller, Yatiy꼲an şire yiller.

- Şimdi siz ev꼒ze g꼐dd꼒꼴izde ne yapars꼔z? "Yatar uyurug."

- 꼉h şindi biz de yatıp uyiycıg.

- 꼄꼲 zalım s꼃d, v꼁꼲 zalım s꼃d! Şindi misafilleri꼴 k꼁꼲ıb g꼐dec꼈 zemanı gösdedmiye başladı꼴.

- 꼵ele biz bu eve yadmiya misafill꼈 geldig de gosgoca şirecileri꼴 evi old꼠 neci, önümüze şire gomadıgları neci? Duru꼴 bi m꼃niynen isdiyeg. "Bizim 꼐ll꼈r sizi꼴 꼐ller, yatiy꼲an şire yiller."

- Şunu꼴 s꼢lediglerine b꼁g! Biz 꼁yiblerini gap꼁dm꼁g isd꼐yg, genniyse s꼢ledigce d꼃 beter 꼁yiblerini ortiya dö꼲iy. "Bizim gelin bizden gaçiy, başını örtiy götünü açiy."

- Seni꼴 꼠lu꼴 bizim de yiyenimiz amma geçen gün bize az dil saymadı.

- Ne d꼐ym! İd bizim itimiz. Bizim id bizi ısırmaz, bizi gabmaz d꼐memeliymiş.

- Ana 꼁r꼲adaşımnan oynamiya evine g꼐dicim de gapiy anası açarsa ne d꼐ym?

- Bizim id size palta getirdi mi? D꼐!

- Bu 꼠lan ne gonuşm꼐y ne davranm꼐y ne incel꼒 biliydi. Toblul꼠꼴 içine garışıb birez zeman geşdigden sona genni gennine 꼐p꼐y düzen v꼐rmiş, yahud bulund꼠 ortam gennini 꼐yce tertiblemiş 꼲i toplul꼂 garşı 꼰꼁re꼶edlerini, adm꼁g isded꼒 adımı düşünüb atan ve her꼶esce ggıymadlanmiya başlanmış gördüm.

- M꼃med'i b꼃 s꼢leme꼴. H꼐çbi faydasını, yardımını görm꼐ym, yal꼔z heb yim꼐y düşüniy, hemin de 꼐yi yiy. Yidiglerini꼴 çoğu b꼂z 꼃rl꼒, bog yü꼲ünden başga bi ş꼐y d꼈l.

- 꼙lum! S꼁꼲ın o mala el꼒zi vurma꼴, gazancından yime꼴, her tüllü gelirini hemene s꼃bine ulaşdırı꼴. O y꼐tim malı yiyeni꼴 b꼂zına durur, ifl꼁h olmaz h꼂!

- 꼩꼁yred! Bu gız niye bu'꼁der z꼁yifl꼐y 꼲ına? Ne derdi olursa, ne düşünürse düşünsü꼴 de digg꼁d 꼐di꼴 b꼂zdan düşmesi꼴.

- Bunnar ne t꼃f adamlar 꼲ına! Para 꼲arcamasını bilm꼐yler üsdelig başgalarından geçinm꼐y y꼈n 꼐yi biliyler; tam bi beleşciler. Avradnan herifi 꼁yni 꼁yerdeler. S꼁꼴꼲ı b꼂zı b꼢g gaynana, c꼐bi delig gayınbaba 꼶imiler.

- Bu adamı꼴 b꼂zı s꼁꼴꼲ı y꼐tişmiş ineg b꼂zı 꼶imi; ne yise, 꼃zına ne adsa hemene cercer 꼶imi övüdiy, yutiy. Yid꼒ne göre iş yapabisse? N꼐rd꼈, anca b꼂zını b꼢dm꼐y bilmiş.

- Mard ayınd꼐ydı bi 꼁r꼲adaş gurubiynan oturdug 꼰꼁yalen mal꼲ıtalı küfde 꼐deg d꼐dig. Ezme salatasiynan, terbiyeli turpiynan, toz ev büberiynen, ayraniynan, teze teresiynen, y꼁rp꼁g eşgilisiynen, bişgel mal꼲ıtasiynan, sabsarı 꼁cir eşgilisiynen sufr꼐y gurdug. M꼃med'i꼴 b꼂zı culg culg 꼐ddi de so꼴unda dayanamadı gaşdı g꼐ddi.

- 꼆m acı yavaş, usul gonuş seni ben duyarım m꼁r꼁g 꼐dme. Bu'꼃der yüsseg gonuşma, b꼂z꼒 çüd demiriynen mi sürdüler?

- M꼃med sen bu b꼂ziy꼴 urguna y꼁꼲ında boglu guyyuya düşersi꼴 d꼐yn gor꼲iym.

- Bu işe yaramaz 꼁rs꼐y b꼂zıma nasıl 꼁gdardı, nasıl da h꼈 d꼐dim? 꼄꼴niyamadım.

- M꼃med'i꼴 debbosuna bi ton fısdıg goydiydım. Satiym da elime para gecsi꼴 d꼐yn debboya g꼐ddim 꼲ine M꼃med fısd꼒 sadmış, parasını da b꼂zına geçirmiş.

- Bi d꼃 bu adamı suframıza d꼃vad 꼐dmiyeg. Başda sufra 꼁dabını bilm꼐y, her꼶eşden evel elini uzadiy, görmemiş 꼶imi yiy, etirafını düşünm꼐y, her ş꼐yi önüne çe꼲iy, so꼴unda da b꼂zına gemig durmuş 꼶imi yid꼒 bazına durdu. Sırtına vurdug, 꼃zına suyu dayadıg da gurtuldu.

- Bu'꼃der yi, yi ne olucu bilm꼐ym 꼲i? S꼁꼴꼲ı b꼃zı꼴da boglu bosdan bitici.

- Çog, hemin de çabıg yimeg yiysi꼴, s꼁꼴꼲ı bazı꼴da d꼈rmen çe꼲iliy. Acıg yavaş ol.

- Siznen bilabar onu da ç꼒rdıg. He! Geliym d꼐di amma v꼁gdında gelmedi, gısmadı d꼈lmiş b꼂zından düşdü.

- 꼄ferim M꼁med'e! Dudd꼠 iş uf꼁g olmasına uf꼁g amma b꼂zını çı꼲ariy.

- 꼄hmed üç v꼁gdı i꼶i 꼐dmez, ille günde üç 꼢n yir, hemin de canını꼴 isded꼒ni yir. B꼂zını y꼒n sever.

- La y꼠rum yan꼒zdan geçiy꼲en "afiyed ossu꼴" d꼐dig de bi buyur 꼐dmed꼒z. Amma göz꼢z h꼐çbi ş꼐yi görm꼐ydi 꼲i. N'꼁der acıgmış꼒z bizim de nefsimiz galdı sayılır. Ne d꼐yeg b꼂z꼒zı꼴 çu꼲urunda gala!

- Ben s꼃 d꼐medim mi bu'꼁der çog sıg yime d꼐yn. Yazzıg d꼈l mi b꼁g boş y꼐re b꼂zinı꼴 꼰꼁mball꼈nı yügleniysi꼴.

- Çog isral 꼐dd꼔z bari bi logma aliym. Hıh! Haydı꼴 afiyed ossu꼴, b꼂z꼔z ossu꼴; b꼃 꼐yvallah.

- O dadlı, güleryüzlü d꼐d꼒꼴 adam nihayed gennini belli 꼐ddi, Bogcad꼃 yüzünü ortiya çı꼲arddı. Niyetini belli 꼐ddi. Bunnan ort꼁glıg 꼐demezig.

- T꼐yre꼲isi old꼠꼴 bu icgiy artıg bır꼁꼰꼁c꼃꼴ı s꼢l꼐ysi꼴 amma müm꼲ün d꼈l. Sen bunu bog bır꼁꼲ırsı꼴.

- Bu ne t꼃f bi uş꼁g! Görd꼢 her yiyecegden isd꼐y. 꼇yi mi, 꼶ötü mü, pis mi, temiz mi h꼐ç düşünm꼐y. Bog b꼂zı꼴 biri.

- Bog evde birigdirilmez, çü꼴꼲ü pislig old꼠 uçun hemene uz꼁glaşdırılır. Hepisi de belli y꼐llerde toplanır. Adamları꼴 da zerallı, çir꼶ef olannarı temiz olan y꼐llerde d꼈l de gennernen 꼁yni 꼁yerde olannarnan belli olan y꼐llerde buluşub ger꼈ni düşünüb yabmiya çalışıllar. 꼵esin bi buluşma y꼐lleri vardır. Yanı bog bognan bogdan y꼐llerde buluşullar.

- Yav! Seb꼁hden belli gul꼃mı꼴 dibinde bog böc꼢 꼶imi ötiysi꼴. Artık y꼐ter savış da g꼐d.

- Bunu꼴 bunnunu꼴 yivi, seti yog 꼶imi n꼐rede bi yiyeceg görse hemene yumuliy. 꼉yiy, 꼶ötiy, galmışı, tez꼐y, önünü, ardını düşünm꼐y. Bog burun! Ossa ossa anca bu'꼁der olur.

- Her g꼐dd꼒꼴 y꼐ri garışdıriy꼴, milleti biribirine düşüriysi꼴. Artı bog çömçesi olm꼁gdan vazgeç.

- O adamı b꼃 s꼢leme꼴! H꼐ç 꼶imsiye olmad꼒 꼶imi gennine de faydası yog; 꼁s꼁l꼃꼴 te꼲i. Bog d꼈l 꼲i bulaşa, sırıg d꼈l 꼲i ulaşa.

- Benden n꼈n uz꼁g duriys꼔z, figrimi sorm꼐ys꼔z? N꼈n ben bog h꼦ygü miym?

- O adamı꼴 gonuşmaları, davranışları çog 꼶ötüy꼲ene şindi başa geşmiye çalışiy. Evel y꼐rini bissi꼴. Ne zemandan belli bog gargası bilbil oldu 꼲ına?

- O adam cemiyyedi꼴 yüz garası. Gazancı, yid꼒, işd꼒, g꼐yd꼒 gıssaca her ş꼐yiynen 꼰꼁ramı꼴 içinde old꼠 y꼐dm꼐ymiş 꼶imi yabdıglarından utanm꼐y, bog gargası 꼶imi gene de gözünü dayıma bo꼲a di꼲iy.

- Bi ahali bunnan evlenme꼴e garşı durdu amma di꼴nemedi꼴. Y꼐ri b꼃lım bog 꼶ül꼈ni baş꼂 geçirdi꼴 mi? Of 꼐y'oliy s꼃.

- Y꼐rine göre bo꼲u꼴 da faydaları var! Güccüg baş 꼰꼁yvannar꼒 zibil olur, gübre olur, b꼢g baş h꼁yvannar꼒 samannan garışdırılıb tezeg yapılıb gışın sobada, m꼁꼴galda y꼁꼲ılır. O adam bog ossa bile bi işe yarar. H꼐çbi ş꼐ye yaramiyan biri o!

- Evde bozug olan, çalışmiyan di꼲iş ma꼲inesini bi d꼃 t꼁mir 꼐ddireg d꼐dig; 꼶꼐şge 꼐ddirmes꼐ydig, çalışmey. Bo꼲 üsdüm bog oldu g꼐ddi.

- Genni 꼶꼐yfinden g꼐ri galm꼐yb borcunu v꼐rmiyenneri꼴 e꼴inde so꼴unda y꼁꼲asına yapışıb "Bog yime de borc꼠 v꼐r." d꼐ller.

- Filanca adam her꼶eşi꼴 꼁yibliy꼁c꼃 ve gennine de zeralı ol꼁c꼁g bi ş꼐y yabmış.

- 꼉y 꼃m o adam gennine uyanı yabmış, bog yime m꼃diye b꼃lı.

- Cemiyeti꼴 o gü꼴꼲ü toblantısında filan adam bi bog yidi başgana 꼰꼁gared 꼐ddi, ortalıg biribirine girdi.

- Filan gişi "Toplatiya gelirsem ş꼐yle ş꼐yle d꼐rim." d꼐yn 꼰꼁ber göndermiş. Bu 꼰꼁negleri resmen bog yimeni꼴 꼄rabcası.

- Hemin bu bogları꼴 her türlüsünü yiy, hemin de gennini 꼰꼁glı gösdedmiye çalışiy. Benim bild꼒m bog yiyen 꼃zını aşmamalı.

- Bi d꼃vadda yanımd꼃 adam benim önümd꼈, öt꼈ni꼴 önünde artıg, y꼐꼴i ne varsa yidi, yaladı yuddu. Adam birez utanır. Tam bi bog b꼂zı꼴 te꼲iymiş.

- O adamı b꼃 h꼐ç ne s꼢le꼴 ne de tavsiye 꼐di꼴. Geregsiz, 꼶imsiye faydası olmiyan, b꼐lasını etirafında olannara bilaşdıranın yanı boglamanı꼴 biri o!

- Bu işi biz başardıg sen yapamad꼒n uçun niye gısganiy꼴? Boglu b꼃rs꼃꼴 so꼴u mu yaniy?

- İ꼶isini꼴 de 꼁yeri 꼁yni olmasına 꼁yni de biribillerini h꼐ç b꼈nm꼐yler. Ne d꼐yeg "Boglu, çamırliy gınamış."

- Bu 꼁r꼲adaş 꼐yi, 꼲oş olmasına 꼲oş da etirafını꼴 sözüne gandı; boglu do꼴atanı꼴 biri oldu.

- Şu şi꼲ayed edilen 꼰꼁gg꼁ten 꼶ötü davranmış amma şi꼲ayed 꼐den s꼁꼴꼲ı 꼐yi mi 꼐dmiş? O da ondan g꼐ri galmamış 꼲ına! Şunnara b꼁g boglu s꼁s꼁gliy b꼈nmemiş.

- Onu꼴 yal꼔z babası d꼈l, dedesi de yabdıglariynan, s꼢ledigleriynen, gazandıglariynan, menf꼃dcil꼒nen bo꼲u꼴 biriydi. 꼙lu da babasını꼴, dedesini꼴 te꼲i yanı bo꼲꼠lu bo꼲u꼴 dölü.

- Seni꼴 bu getird꼒꼴 işi yabmiya hemin zemanım müs꼁yid d꼈l, hemin de b꼐ceremem. Bu işi sen e꼴 꼐yisi filan usdiya götür. O b꼐yle bogdan işleri꼴 tam usdası.

- Gonşunu꼴 꼠lu ikazlar ve zeralını da görüb 꼲umardan vazgeçib bedelcil꼒 başlamış.

- S꼁꼴꼲ı 꼐yi bi ş꼐y mi yabmış 꼲ına? Bogdan k꼁꼲ıb süd꼈 gonmuş.

- Ressam k꼁gmış yabd꼒 tabloyu zornan sergiye dıgmış. B꼁꼲annarın hepisi de tablodan bi ş꼐y 꼁꼴nıyamamış. Ben de bi m꼃n꼂 v꼐remedim, b꼈nmedim, bogdan püsürüg bi ş꼐ydi.

- Şuna b꼁g yav! İçini 꼐yi biliym, her ş꼐yiynen pisligleri oyn꼐y amma g꼐yim, guşam, gonuşma da y꼐rinde h꼂. - Bunu꼴 꼶imilere "Bo꼲u 꼁r꼲asında amma guyr꼠 da dig geziy." d꼐ller.

- M꼃llemizi꼴 on se꼲izlig bi genci geçennerde şergada birini꼴 gennine yabd꼒nı bi başga çir꼶ef adam yabdı d꼐yn ona dig durmuş, d꼢ş çalmış. Dorgusu birez de örselenmiş. Ne d꼐rsi꼴? Asıl bo꼲u bilememiş, 꼁bdes꼲aniya gurşun sıgmış. 꼄bdesini de v꼐rmişler.

- Yaşı genç, genni 꼰꼁yad dolu, işi gücü y꼐rinde, her꼶eşe yardımcı biriydi. Geçen gün yolda g꼐diy꼲ene bi d꼢şü aral꼁m꼁g isdemiş, sı꼲ılan gurşunnardan biri g꼁lbine deymiş; ne almış ne v꼐rmiş.

- Bo꼲u bo꼲una g꼐ddi d꼐sene꼴.

- Aman 꼃m onnan fazla dardışma꼴, s꼠na bi öv꼲eli yanına gelirs꼒z de yavannıg olur. O bo꼲u cinnini꼴 biri.

- Elimizd꼈 bütün paramıznan 꼐pey de borc 꼐dib filan dövlete i꼲rac 꼐dicig d꼐yn piyaseden malları tobladıg. Hö꼶ümed i꼲racı ibdal 꼐dd꼒 꼶imi hepisi elimizde galdı; iç piyasiya da satam꼐yg. Hemin borşlar, hemin de parasızl꼒mıznan n꼒dicig? Esas bo꼲u d꼃 y꼒 dögdüg!

- Y꼠rum bu adam millete çog çegdiriy, heb gennini düşüniy, 꼢süz, y꼐tim, 꼰꼁glı, 꼰꼁gsız düşünm꼐y. Bunu꼴 so꼴unu çog 꼶ötü göriym. Ölmezden evel s꼁꼴꼲ı çog döşşeg parçal꼐yb, bo꼲iynan gülle oynar 꼶imi geliy b꼃.

- Aha ben g꼐diym bi d꼃 gelmem!

- Y꼐ri g꼐d de bo꼲u꼴 gurusu꼴.

- Artıg burdan g꼐d de bo꼲u꼴 gurusu꼴.

- D꼃 onu꼴 bo꼲u gurum꼐yg mı? (Daha o oralarda mı?)

- Gonşunu꼴 꼠lu bize yardım uçun üzüm 꼶esmiye geliciymiş.

- Y꼐ri 꼁ğam y꼐ri! O ne yabd꼒nı bilm꼐y 꼲i, bo꼲u m꼁l꼃ndan 꼁꼲iy da 꼰꼁beri yog; evvel genni 꼰꼁lına b꼁gsı꼴 da s꼠na bize üzüm 꼶esmiye gessi꼴.

- Seni꼴 꼠lan acıg bizim işlerimize de b꼁꼲ar mı?

- Hı'! b꼁꼲amaz. Çü꼴꼲ü genni işlerine bileme y꼐tişem꼐y, yorgunnugdan 꼶epir 꼲ış oliy, s꼁꼴꼲ı bo꼲u m꼁l꼃ndan 꼁꼲iy.

- Filan kişi düvenini aşmış, bu t꼁mir işini ona v꼐rseg başarırm'ola?

- O d꼃 y꼐꼴i. Ne usdal꼒, ne esnafl꼒, ne t꼁miri, ne m꼃zem꼐y tam bilmez 꼲i. Onu꼴 bo꼲u d꼃 m꼁l꼃ndan 꼁꼲iy.

- Biz h꼐ç onnan 꼁yni olamazıg, yarış 꼐demezig, çü꼴꼲ü o bo꼲u y꼠ğnu꼴 biri.

- Şunu꼴 şurasında radiyo t꼁mir 꼐diym, sen de içine düşecegmiş 꼶imi b꼁꼲iy꼴. Bu g꼁der b꼁gma s꼁꼴꼲ı içinde bo꼲um mu var?

- Dolabı aşmış önünü ardını düşünmeden ne varsa yimiş. B꼠꼲umu sışd꼒mı yiyesice.

- Şuna b꼁g yav! D꼁ha piyasiya atılalı gaç yıl oldu şindi bizi b꼈nm꼐y. D꼃 sen gaç günnügsü꼴 꼲ine? B꼠꼲umu꼴 en꼒!

- Şuna b꼁g yav! İşe başliyalı d꼃 ne oldu 꼲una bizleri b꼈nmez oldu b꼠꼲umu꼴 içi.

- La y꼠rum bu adam d꼃 işe başliyalı ne oldu 꼲una? Şindi de 꼶ims꼐y b꼈nm꼐y. Bo꼲umu꼴 boyraz yanı.

- Filanca adamı꼴 h꼐çbi 꼶imsiye faydası yog, ondan vazgeşdig 꼐p꼐y de zerall꼒 var. D꼃 bu da y꼐dm꼐ymiş 꼶imi ismini꼴 başına da bi p꼂ye gomuşlar.

- 꼉y 꼃m ne d꼐yeg? Bo꼲u꼴 adını b꼂d-ı s꼁b꼃 gomuşlar.

(Buna uyan ve Neyzen Tevfik'e ait şiirin iki mısraını yazmadan geçemeyeceğiz.)

Ol Bok'a bok deme! Duyan boklar ar eder.

Bir katresin düştüğü bokları murdar eder.

(O Bok'a bok deme! Bu sözü duyan diğer boklar utanırlar.
Eğer bir zerresi kadarı boklara değse onları murdar eder.)

- Bog olanı, bogdan olannarı göriyg, 꼁yibl꼐yg de bu adam onnardan çog farglı, umd꼠muzdan d꼃 꼶ötü. Yanı bo꼲u꼴 bo꼲u.

- O adamı b꼃 sorma꼴, h꼐ç gözüm dudm꼐y, heb yalan söl꼐y.

- Gene de öt꼈lerden 꼐yi. H꼐ç olmassa gonuşmasını biliy, derdini 꼁꼴nadiy. B꼁gma꼴 bu adam bo꼲u꼴 yanında 꼁b꼐ytaran.

- Şu şu işleri dudm꼁g isd꼐ym amma param çog az old꼠 uçun elim golum b꼁laniy.

- 꼄ğam sen seni h꼐ç yorma, sı꼲ıntiya girme bo꼲u꼴 g꼁der bosdan ek!

- O adamı b꼃 söleme꼴, her tüllü pis işlernen urgaşiy, gazancını o yollardan s꼃l꼐y; üsdelig 꼁r꼲adaşını da bu işlere bulaşdırıb bo꼲una gatıg 꼐diy.

- Onu꼴 esgiden yabd꼒 pisligler y꼐dm꼐ymiş 꼶imi şindi de d꼁h꼁 farglı dolablar çevirib bo꼲una gatıg 꼐diy.

- Fabrı꼲ad꼃 usdabaşını꼴 gayed 꼐yi işi vardı, hemin de 꼐yi gazaniydı. Ne oldiysa herbi ş꼐yi elini꼴 tersiynen yiddi, bo꼲una depig addı. Şindiyse s꼁l꼃꼴 s꼁l꼃꼴 geziy.

- Bu adam fazla h꼐y꼐cannanıb 꼰꼁sabı, 꼶itabı unudiy, 꼰꼁yala d꼃liy, eline geşmiyen, başlamad꼒 işde bile b꼢g 꼶ar göriy

- D꼐sene꼴 bo꼲unda boncug göriy!

- 꼄r꼲adaşım! Bu d꼐d꼒꼴 usd꼐ynan 꼁꼴naşm꼁g y꼒n zor; gennini çog öviy. Bu adam bo꼲unda boncug görüg.

- Hele gel 꼰꼁lfe b꼁g şu iş꼒 sen b꼈ndi꼴 mi?

- 꼱꼐yr'işallah!

- 꼱꼐yri şerri var mı? Bo꼲u꼴da gemig çıgdı. Çog y꼃nış yabmışı꼴, nasıl g꼁bul 꼐dicig?

- 꼉y 꼲i bu işi başardı amma so꼴unda da her꼶eşe högm꼐dmiye çalışmiya başladı. B꼁gsana꼴 artıg bo꼲unu palta 꼶esm꼐y.

- S꼃 bozulan radyoyu fazla gurdalama, t꼁mirciye götür d꼐dim di꼴nemedi꼴. S꼁ğını solunu oyniya oyniya so꼴unda bo꼲unu çı꼲ardı꼴.

- O usda çog 꼐yi bi usda amma yal꼔z genninin yapabilec꼈 꼁cele bi iş uçun yanına g꼐ddig. Çog minned 꼐ddig f꼁g꼁d "Şu g꼁der günden 꼁şş꼃 olmaz." d꼐yn duddurdu, fiyetini de yüsseg duddu. Y꼒n t꼃f bi usda s꼁꼴꼲ı bo꼲unu rafa goyug.

- Y꼐ri 꼃m bi başga usdiya g꼐deg. Bu usda gennini çog öviy. Bo꼲unu t꼁b꼁gda göriy.

- Ben o adamı 꼁꼲ıllı biri sanardım m꼈r 꼐yle d꼈lmiş. Olmiyan ş꼐yleri olmuş 꼶imi s꼢lemiş, milleti biribirine düşürmüş.

- Bo꼲unu yimiş d꼐sene꼴.

- Hepimiz gennini꼴 yabd꼒 bu 꼶ötülügleri 꼶imimiz unudub 꼶imimiz unudmuş görünüy꼲en y꼐rinde duram꼐yb da esgileri 꼰꼁tirledd꼒 꼶imi "꼩꼁yv꼁꼲 bo꼲unu꼴 sarısı yüzüne çıgdı." d꼐dig.

- İçinde꼲i olub da yabdıgları 꼶ötülügleri꼴 al꼐yc꼒 b꼁gsan꼂z yüzünden o꼲uniy. Bo꼲unu꼴 sarısı s꼁꼴꼲ı yüzüne vurug!

- Ben s꼃 n'꼃der d꼐dim, bunnan ilişg꼒 꼶es d꼐yn! Bo꼲iy꼴 sözüne uydu꼴; pis işlerde bilabar oldu꼴; s꼃 zeralından başga bi ş꼐yi olmadı. Çeg c꼐za꼴ı b꼃lım!

- Usda! Müs꼃de꼴nen ben bi 꼰꼁laya g꼐diym.

- Bo꼲iy꼴 sözüne mi uyiy꼴?

- O adam gaç p꼁r꼃g adam 꼲ına. Yap꼁c꼃 gennini꼴 ossu꼴, 꼁y꼃nı deng'assı꼴, benden uz꼁g ossu꼴. Onu b꼠꼲umu꼴 üsdüne sışırdmam bileme.

- O adam s꼁hre uçun yapıl꼁c꼁g bütün mesarifi genni g꼁bulaniy. 꼩꼁lbu꼲una h꼐çbi ş꼐yi yog. O anca bol gödden osurur, başga bi ş꼐y, başga bi iş yapamaz 꼲ına!

- Biz M꼃med'i꼴 varını, y꼠nu bilmez d꼈lig. D꼐diglerine seslenmed꼒miz uçun şindilig bol 꼶eseden atiy. Hele adsı꼴 b꼃lım.

- Bu 꼁r꼲adaş her ş꼐yin ucuz ve al꼐ynı alabilec꼈ni s꼢ley. S꼁꼴꼲ı anası gennini bollugda, ucuzlugda d꼠rug.

- Geçennerde bi 꼁be aliym d꼐dim amma 꼁be satand꼁꼲ı fiyedi umd꼠mdan çogdu. Borca v꼐riciydi ödiyemem d꼐yn gorgdum. E꼴 꼐yisi d꼐dim: Borca 꼁be al꼁c꼃ma güneşe garşı dururum bu benim uçun d꼃 꼐y'olur.

- Ne bu 꼰꼁lı꼴 yav! Allah bilir ya sen gene bi borç içine girigsi꼴, sı꼲ıntıdası꼴. S꼃 gaç d꼃fa s꼢ledim 꼶imseden bi borç alma, borca mal alma d꼐yn. Çü꼴꼲ü borcanı꼴 götü 꼃ğr'olur.

- M꼃med bi 꼁rsa alıcı d꼐ylerdi inanmadım. Çü꼴꼲ü onu꼴 m꼁ddi gücü yog, hemin de borçlu; borcu götünden 꼁꼲iy.

- Borciy꼴 ödenmesine şurda gaş gün galdı 꼲ına? Sende h꼐ç bi g꼁yred yog. Borc seni꼴 amma gaygısa b꼃 düşüg. Bi an evel derdine düş.

- Borc'꼐ddim işimi b꼢ddüm amma ödiyemessem tam irezil olurum, bi d꼃 borç almam. Uy꼲um gaçiy, r꼁꼰꼁tim gaçiy, h꼐ç gennimde d꼈lim. Borc y꼘di꼴 galası d꼐ller ilg daşını goyanı꼴.

- Baba ben gennimi di꼴nemedim sizi di꼴nedim 꼐p꼐y borc꼐ddim, düvenimi, dez꼨ahımı b꼢ddüm amma ödemeni꼴 sı꼲ıntısı beni r꼃dsız 꼐diy.

- 꼙lum evel Allah s꼠na sen s꼃 gövenm꼐y bil. Borc'꼐ddi꼴 amma Maşallah 꼐yi çalışiysı꼴. Borc y꼘di꼴 g꼁mçisi d꼐ller, bunu da bil h꼂!

- 꼄yib d꼈l mi? Borc꼠 hemene öde de namıs꼂 s꼂b ol!

- 꼄gl꼒 baş꼂 ç꼒r da işiy꼴 başına geç; gıç꼒 gır da otur, çalışmiya başla; li꼴 li꼴 gezib de s꼃dan, soldan borc 꼐dip genn꼒 güccüldme! D꼐d꼒mi yabmassa꼴 düvend꼈 her ş꼐y꼒 satarsı꼴 da 꼶ese꼴de de bi ş꼐y galmaz, so꼴unda tam bi dilençi olursu꼴.

- Gardaşıma heb s꼢l꼐ym "O adamdan borç alma!" d꼐yn. Amma gene de almış. Al꼁c꼁glısı de꼴siz de꼴siz gonuşiy, gardaşım sa garşısında bi ş꼐y d꼐yem꼐y. Ne d꼐yebilir 꼲i? Borclu adamı꼴 꼃zı y꼐rden k꼁gmaz 꼲ı!

- O görd꼢꼴 adamı꼴, gapısını dayıma çald꼒 adama 꼐p꼐y borcu var; zevallı her꼰꼁lda ödiyemed꼒 uçun 꼰꼁lını 꼁꼴nadıb birez zeman isd꼐yci amma evde bulam꼐y. N'꼐dsi꼴 borşlu! O gapını꼴 iti 꼶imi g꼐dib g꼐dib geliy.

- Maşallah bu usda 꼐yi s꼐n꼃d꼶armış. B꼁gsana꼴 bu ma꼲in꼐y h꼐ç ummad꼒m şe꼲ilde ş꼠 꼲urdaları꼴 içinden s꼁꼴 꼲ı bordan sögme 꼶imi tobladı, yabdı, çalışdırdı.

- M꼃med nişl꼐y?

- N'꼒dici 꼲ine? Ne nes꼃d di꼴n꼐y ne söz di꼴n꼐y; para pul derdi yog, geçim derdi yog, evlenme derdi yog, ev geçindirme derdi yog. Genni 꼰꼁lında boruna 꼶örüne yaş꼐y g꼐diy.

- Orda ne duriys꼔z? Acıg k꼁꼲ı꼴 da şu işi꼴 ucundan siz de tutu꼴. Bosdan hüygü 꼶imi garşımda boş boş ne duriys꼔z?

- N꼒n beni almadan g꼐dd꼔z? Ben burda bosdan gor꼲ul꼠 miym?

- Sen n꼈n işe el gomadı꼴, garşıy hösdürmedi꼴, ortal꼒 barışdırmadı꼴? Orda bosdan gor꼲ul꼠 mıydı꼴?

- Öyf, öyf, öyf! Bu sovan n'꼁der acı yav! Bosdancı s꼃 ne d꼐ym, acı birez göt꼢 gevezel꼈 alışdırmas꼐ydı꼴 olmaz mıydı?

- O adama 꼐yi digg꼁d 꼐d. Seni꼴 bilmedigler꼒 de bilir. Aman h꼂! Tereciye tere sadmiya k꼁gma, sona çog bozulursu꼴.

- H꼈 y꼠rum! Gış g꼁b꼁glarını çog b꼢sü꼴, bosdanı işgal 꼐dmesi꼴 d꼐yn dışard꼃 zibili꼴 yanına di꼲iyler. 꼉yi böyiy.

- T꼁b꼁gları꼴 o 꼰꼁vcarlı, 꼁laçlı, içinde deri ıslı suda sadece p꼐şdamballarıynan depel꼐yb o pis go꼲uya nası dayanabildiglerine bi tüllü 꼁glım 꼐rm꼐y. Ne yabsı꼴nar egmeg gapısı. Amma o 꼰꼁llarıynan toblul꼠꼴 içine girem꼐yler, dışarda galiylar.

- Şu d꼁꼲m dolabınd꼃 aledler boş batal dur꼁c꼃na alı꼴 da gullanı꼴. H꼐ç olmassa bi işe yarası꼴, birileri faydalansı꼴.

- Sen onu꼴 s꼢lediklerine aldırış 꼐dme. O boş 꼶üpe osuriy da sesi çog çı꼲iy!

- N'꼃der yavan bi iş. Bi tüllü çaresini tam bulam꼐ym. Bi tarafa yügleniym öte tarafı 꼈siliy, öte tarafa yügl꼐ym beri taraf 꼈siliy. 꼵imseni꼴 de göynünü gırm꼁g isdem꼐ym. Bi tüllü de꼴geliyem꼐ym. 꼄ynen d꼐d꼒꼴iz 꼶imi: Boşa goym dolm꼐y, doluya goym alm꼐y. N'꼐dec꼈mi şaşırdım!

- Her꼶eşi꼴 önünde boy gösteddig ya! Bu işi mudl꼁꼲a başarmaliyg.

- Biz h꼐çbi ş꼐y d꼐med꼒miz 꼰꼁lda sen bunu "yaparım" d꼐yn boy gösdeddi꼴. Tembellig 꼐dme hemen başla da bitir.

- 꼉h! Artıg el꼒zi, 꼁y꼃꼴ızı oynadmiya b꼁꼲ın. Siz far꼲ında olamiyabilirs꼒z de b꼁gsan꼂z uş꼁glar boya süm꼈 gelmişler. Y꼁꼲ında gap꼒zı çog düyürçüler çalmiya başlallar. 꼙lan hele 꼁sgerl꼒ni bitirsi꼴 gessi꼴 de onu꼴 işi gol꼐y.

- D꼃 yaşı güccüg amma maşallah nası da boya süm꼈 gelmiş.

- Usda göz꼢 seviym acıg bu işimizi hemen yab.

- Ne 꼁cele 꼐diys꼒z bu iş boyacı 꼶üpü mü 꼲ine? Birez sabr꼐di꼴.

- Filan m꼃lled꼈 filanzade sözü söhbeti di꼴nenen, g꼁rallarına saygı duyuliy꼲an meres pölüşdürmede taraf duddu, 꼁d꼂ledli davranmadı, her꼶eş gennini 꼁yibledi. 꼇yi adını 꼶ötü 꼐ddi, boydan düşdü.

- Her꼶eş bu bazar g꼁v꼁gl꼂 꼐şiynen dosduynan s꼁hriye g꼐ddi. 꼄ligil'e "Siz de buyuru꼴" d꼐yen olmad꼒 uçun g꼐demediler, boyunnarı burulu b꼁꼲agaldılar.

- Maşaalah bu adamı꼴 boynu nası da galın 꼲ına! 꼄ynen dımışgı 꼶üt꼢 꼶imi olmuş.

- Biz o adama h꼐çbi ş꼐y d꼐yemezig, yapamazıg; yabdıgları 꼐yil꼒 unudmadıg. Ona garşı boynumuz ergi!

- O b꼢g bi suç işledi, işled꼒 d꼈l etirafına da çog zerallıg v꼐rdi. D꼃 bu da y꼐dm꼐ymiş 꼶imi b꼢glerine gafa dudm꼐y bır꼁gm꼐y. Bu 꼰꼁lda boynunu ibden nası gurtarabilici bilem꼐ym.

- O adam borcuna s꼃b d꼈l, d꼃 ald꼒nı ödemeden benden bi d꼃 börc isd꼐y. Ne zeman boynunu꼴 꼶ö꼲ünü görürse o zeman bel꼲i v꼐ririm.

- Bu işi yabma s꼠na s꼃 zeralı do꼲unur, etirafı꼴ı da gücendirir, üzersi꼴 d꼐dim di꼴nemedi꼴 gene de yabdı꼴; yanı 꼐yi mi 꼐ddi꼴? Boyu꼴 pacadan mı aşdı, yosa irezil mi oldu꼴? Artıg sen düşün!

- Baba beni b꼐yle birine v꼐rme꼴. S꼠na b꼃 gelen eziyedleri꼴 garşıl꼒nı sizi꼴 çegd꼒꼴iz d꼈l ben de çilesini çe꼲erim, günahıma girers꼒z. Bu adamı꼴 boyu bosu y꼐rinde amma c꼐binde birez parası oss꼐ydı 꼲arcam꼐y da bilirdi. Z꼦rdü꼴 önde g꼐deni.

- Boyu꼴꼂 boy ipi ölçüle ey mi?

- Ben de seni꼴 boyu꼴a, g꼁libi꼴e b꼁꼲ıb da bi adam belledimdi amma o g꼁libiy꼴 s꼃bi d꼈lmişi꼴!

- İşde evlilig d꼐d꼒꼴 ş꼐y bu! B꼁zen boyu꼴ca bulu꼴, 꼲uyu꼴ca bulama꼴; b꼁zen 꼲uyu꼴ca bulu꼴, boyu꼴ca bulama꼴.

- Hele şuna b꼁g! N꼐rd꼐yse uş꼁glarını 꼁sger 꼐dici; d꼃 꼰꼃la gennini y꼒 y꼐tişig biriymiş, cahal biriymiş 꼶imi göriy.

- Fadma bacı geçen gü꼴꼲ü toplantıda Habba bacını꼴 yanında Güssüm'gilden taraf umulmadıg 꼰꼁negler 꼐dmiş. Habba bacı da duyd꼠nu꼴 birini꼴 y꼐rine bi꼴 gatıb Güssüm'e y꼐tişdirmiş. O ona, o ona d꼐y꼲en ortalıg 꼐yce garışmış, düşmannıglar başlamış. 꼄꼴naşılan Habba bacı başından b꼢g bog yimiş.

- Beni o adamnan 꼁yni y꼐rde, 꼁yni masada otuddurma꼴! Heb menfi düşüniy, garşısınd꼃nı üziy, 꼰꼁n꼈ni꼴 n꼐re g꼐dd꼒ni düşünmeden gonuşiy; boz 꼃zı꼴 te꼲i.

- Sen b꼃 bunnarı bi s꼃ddir 꼁꼴nadiy꼴 amma benim bozug pariya 꼁glım 꼐rm꼐y.

- K꼁g şurd꼂n ben seni꼴 ne old꼠꼴u, n꼐reden geld꼒꼴i çog 꼐yi biliym. Delleg de seni bi adam sanıb bi 꼐y 꼶esel꼐yci amma ona da para pul v꼐rmesse꼴 seni꼴 bi adam d꼈l de bi bog old꼠꼴u bilir.

- Ne g꼐cem var, ne gündüzüm! Her iş b꼃 b꼁꼲iy, h꼐çbir꼒z b꼃 yardım 꼐dm꼐ys꼐z. Ön꼢z urgu sıra iş yabm꼁gdan börgüm delindi. B꼃 da yazzıg!

- Y꼠rum bu adam s꼁꼴꼲ı parasını꼴 gıymatını bilm꼐ymiş 꼶imi bol 꼶eseden çog 꼲arc꼐y, birez gennini g꼐riye çegse olmaz mı? Olm꼂z! Çü꼴꼲ü olan parası s꼁꼴꼲ı börgünü deliy de onu꼴 önünü alm꼁g uçun 꼲arc꼐y.

- Aman o adamı 꼐yi t꼁꼲ib edi꼴, her zeman uyanıg olu꼴. O böyür itini꼴 biri. N꼐rde, ne zeman ne yap꼁c꼃 h꼐ç bell'olmaz.

- Yim꼈꼴 yanında egm꼈 uş꼁glara 꼐yle pölüg pörçüg v꼐rib de nefislerini orada bır꼁gma, gısma. Bır꼁g isdedigler'꼁der yisi꼴ner.

- Bunnarı꼴 꼁ylelerine b꼁꼲ı꼴; onnar da 꼁yni 꼲uydalar. 꼵imsiye yardımları olmaz, gapılarını gapadır 꼶imselernen gonuşmaz, görüşmez, derdleşmez, gapılarına gelen f꼁꼲ir fu꼰꼁releri çem꼲irib guvalar, gonşularına bileme icig d꼐mezler. N'ol꼁c꼁g uş꼁gları da gennere çe꼲ig. B꼐yle 꼁ğacı꼴 b꼐yle de m꼐yvası olur.

- Gennere n'꼁der s꼢l꼐ym. İş꼒zi düzgün yapı꼴, 꼰꼁sab꼒zı düzgün tutu꼴 d꼐yn. Amma 꼶ime s꼢l꼐y꼴 꼲ine; gene esgi tas, esgi 꼰꼁mam. B꼐yle g꼐dellerse y꼁꼲ında bur꼐y gapadıllar. Zaten b꼐yle bıyyıglıları꼴 꼩꼁cc'e g꼐demiyecegleri her 꼰꼁llarından belli olur.

- Her 꼁yleni꼴 yü꼲ü omuzlarında olanı güccüglerini genni 꼲uyunda y꼐tişdirmiye çalışır ya꼲ud iblerini üsdlerine atıb onnarı꼴 nası y꼐tişdiglerini bile bilm꼐zler. B꼐ylesillere de b꼐yle dananın da b꼐yle guyr꼠 olur d꼐niy.

Hele şu gıza b꼁gsanaz! Genni gafasına göre g꼁yide goy, her꼶eşi gennine uydurmiya çalışiy, saşma sapan gonuşiy, genni gennine güliy, 꼢redmene gafa dutiy; 꼰꼃 biş꼐ylerini 꼁꼴nadiym? Bunu꼴 anası da 꼁ynen b꼐yle. Ne de ossa b꼐yle gur꼲un b꼐yle cüc꼢.

- Yanı şindi seni꼴 gonuşd꼠꼴 da 꼰꼁neg mi? B꼐yle 꼰꼁n꼈 n꼐ylemeli 꼲i! Boşa gonuşmamalı.

- Şuna b꼁g hele. Boyuna, yaşına b꼁gmadan m꼃ll꼐y gırana dıgmış 꼶imi gennine garşı gelennere bıroh ç꼒riy.

- Onu bi 꼶enara çe꼲ib çog ş꼐yler gonuşub oldugca nesiy꼰꼃d v꼐rdim. So꼴und꼐ysa ona bu 꼁꼲ılnan sıliya zor g꼐dec꼈ni d꼐dim.

- Bu adama usda d꼐yn götürüb işi v꼐riys꼒z amma 꼐yice sord꼠z mu? Ben bunu yap꼁c꼃na inanm꼐ym. 꼄꼲ıldan 꼲꼐yr erbab'ı꼴 biri.

- Ab꼠v, bu çog tehli꼶eli biri yav! Her işini genni beşarl꼐y da işlerine h꼐ç 꼁glım 꼐rm꼐y. Gıssa s꼢l꼐ym de siz g꼐risini 꼁꼴na꼴. Bu anasından ebesini꼴 yardımı olmadan genni fırl꼐yg.

- Siz boşa zeman, boşa para 꼲arc꼐ys꼔z. Çabalar꼒za yazzıg d꼈l mi? Ona gövend꼒z de onu꼴 bu bo꼲u yiyemiyec꼈 t꼂 başından belliydi. Hemin de size t꼂 ilg başda s꼢ledimdi.

- Yav bu 꼁grab꼂z ne t꼃f bi adam! Bi sözü bi sözünü dudm꼐y, t꼃f t꼃f gonuşiy.

- N꼐deg y꼠rum gusüre b꼁gma꼴 bu da bizim delimiz acıg idare 꼐di꼴.

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

DEYİMLER

Deyimler

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

DEYİMLER

Deyimler

Favoriler