background

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

DEYİMLER

Deyimler

İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.

4052. Kırk yaşamayanı ateşe salmazlarmış elini yakar diye.

Gırg yaşamıyanı ataşa salmazlarmış, elini y꼁꼲ar d꼐yn.

4053. Kırk yaşına gelse bile bokundan bir kibrit olmamak.

Gırg yaşına gesse bileme bo꼲undan bi 꼶irbid olm꼁m꼁g.

4054. Kırk yetimle ortada kalmak.

Gırg y꼐timnen ortada galm꼁g.

4055. Kırk yıl sağarım ineği; yine de dolduramadım küleği.

Gırg yıl s꼁ğarım in꼈; gene de dolduramadım 꼶ül꼈.

4056. Kırk yıl sırtında taşı bir gün indir "Ah götüm!" der.

Gırg yıl sırtı꼴da daşı, bi gün 꼐ndir; "꼄꼲 götüm!" d꼐r.

4057. Kırk yılın abtalıyım; daha bu havayı çalamadım.

Gırg yılı꼴 abdalıym; d꼃 bu hav꼐y çalam꼐ym.

4058. Kırk yıllık orospu olup daha böyle halleri görmemek.

Gırg yıllıg orusbu olub d꼃 b꼐yle 꼰꼁lları görmemeg.

4059. Kırkayağın kırk ayağı var kırkını da karnına çeker.

Gır꼰꼁y꼃꼴 gırg 꼁y꼃 var, gır꼰ını da gannına çe꼲er.

4060. Kırkı birbirine (veya kırkına) karışmak.

Gır꼲ı biribirine (veya gır꼲ına) garışm꼁g.

4061. Kırkı kırk para etmemek.

Gır꼲ı gırg p꼁r꼁g 꼐dmemeg.

- Ben senden elinden iş gelen gırg gişi isdedim, m꼁dencileri getirdi꼴. Bunnar e꼲ib bişmeden ne 꼁꼴nar? Gır꼲ı gırg para 꼐dmez 꼲i! Al g꼐ri götür.

- Bu getird꼒꼴 m꼁zemeleri꼴 h꼐çbiri işime yaram꼐y, hepisi de gullanılıg! Gır꼲ı gırg para 꼐dmez, bunnarı al g꼐ri götür.

4062. Kırkından sonra kırmızı kayışlı davul çaldırmak.

Gır꼲ından s꼠na gırmızı g꼁yişli davıl çaldırm꼁g.

- Y꼐ri 꼁ğam y꼐ri! Yaşımız gelmiş elliye; bundan s꼠na gırmızı g꼁yişli davıl mı çaldırıcım? Gab꼔ma çe꼲ilip 꼶꼐yfime b꼁꼲arım.
4063. Kırklar dağında yeşil örtü ile yatmak.

Gırglar d꼁ğında y꼐şil örtiynen yadm꼁g.

- Acıg ne var şu işimizi 꼶imseni꼴 duymaz yanından gılıfına uydurub yabsa꼴 olmaz mı?

- Hı' olmaz, günah, başgasını꼴 꼰꼁ggını yimiş olurum!

- Bu'꼁der dürüs olma, s꼁꼴꼲ı baba꼴 gırglar d꼃nda y꼐şil örtiynen mi yatiy 꼲ına?

4064. Kırklara mı karışmak.

Gırglara mı garışm꼁g.

4065. Kırklık gömleği.

Gırglıg 꼶öyn꼈.

4066. Kırlangıç kuyruğu.

G꼁l꼁꼴gıc guyr꼠.

4067. Kırlangıç uşağı.

G꼁l꼁꼴gıc uş꼃.

4068. Kırmızı çıkında börkeneğe sokulu.

Gırmızı çı꼲ında, bör꼶en꼈 so꼲ulu.

4069. Kırmızı kadifeli gelinin mor kadifeli kaynanası.

Gırmızı g꼁difeli gelini꼴 mor g꼁difeli gaynanası.

4070. Kırmızı meşin, paralar peşin.

Gırmızı m꼐şin, paralar p꼐şin.

4071. Kırmızı pullu mektup göndermek.

Gırmızı pullu megdub göndermeg.

4072. Kırnak saçlı, kırk oynaşlı.

Gırn꼁g saşlı, gır꼲 oynaşlı.

4073. Kısa günün kazancı.

Gıssa günü꼴 gazancı.

- Bu aralar az gazaniyg amma n꼒deg gıssa günü꼴 gazancı anca bu'꼁der olur.
4074. Kısa günün kısasında iş biter de uzun günün uzununda el işe yetmez.

Gıssa günü꼴 gıssasında iş biter de uzun günü꼴 uzununda el işe y꼐dmez.

4075. Kısa kırmamak.

Gıssa gırm꼁m꼁g

- Bu'꼁der başımıza iş getirdi, 꼰꼁neg söledi, ortal꼒 gırana dıgdı; d꼃 genni üsdüne toz gondurm꼐y, 꼰꼁glı old꼠nu savıniy, her꼶eşi sucl꼐y! H꼐ç gıssa gırm꼐y!

- O toblandıda b꼁gdım her꼶eş g꼐yinmiş, guşanmış, heb yüssegden atıb duriylar; ben de gıssa gırmadım bol 꼶eseden addım, s꼢ledim.

4076. Kısa yanını vermemek.

Gıssa yanını v꼐rmemeg.

4077. Kısalar, köseler bayramı.

Gıssalar, 꼶öseler bayramı.

4078. Kısıp kıvırma.

Gısıb gıvırma.

4079. Kıslı yan.

Gıslı yan.

4080. Kıslı yanını vermemek (veya vermek).

Gıslı yanını v꼐rmemeg (veya v꼐rmeg).

4081. Kıslı yer (veya kıstak yer).

Gıslı y꼐r (veya gısd꼁g y꼐r).

4082. Kısmet çeker getirir; ecel gelir götürür.

Gısmed çe꼲er getirir; 꼁cel gelir götürür.

4083. Kısmeti itin götünden çıkmak.

Gısmedi iti꼴 götünden çıgm꼁g.

4084. Kısmetine küsmek.

Gısmedine 꼶üsmeg.

- Çarşı yim꼈 yabdırıp her꼶eşe paylaşdırdıg, yidig; ortada bi ş꼐y galmadı, sen gelmessi꼴 d꼐yn ayırdmadıg; ne d꼐yeg y꼠rum gısmet꼈 꼶üs!

- Bi d꼃fa siz y꼃nış iş dutiys꼔z, bu b꼐yle pay 꼐dilmez, hemin de zemanı d꼈l! Aha ben alm꼐ym g꼐diym!

- Boşv꼐ri꼴 biz işimize b꼁꼰꼁g, olannarı aramızda payl꼁ş꼁g. O gısmedine 꼶üsdü. 꼵üserse 꼶üssü꼴.

4085. Kış ağzı.

Gış 꼃zı.

4086. Kış gözü karanlık.

Gış gözü garannıg.

4087. Kışın iğne deliği kadar yerden kiya nefesi kadar yel gelmek.

Gışın inne del꼒 g꼁der y꼐rden 꼶iya nefesi g꼁der y꼐l gelmeg.

4088. Kıt kıt kıtnaşmak.

Gıd gıd gıdnaşm꼁g.

4089. Kıtı kıtına.

Gıtı gıtına.

4090. Kıtlıkta elinde buğday bulunmak.

Gıdlıgda elinde b꼤da bulunm꼁g.

4091. Kıvış kıvış etmek.

Gıvış gıvış 꼐dmeg.

4092. Kız alacak kimse gözü ile bakmasın, kulağı ile işitsin.

Gız al꼁c꼁g 꼶imse göz꼘ynen b꼁gması꼴, kul꼃nan 꼐şidsi꼴.

4093. Kız anaya "kele" dedi oğlan babaya "ulan" dedi.

Gız aniya "꼶ele" d꼐di; 꼠lan babiya "ulan" d꼐di.

4094. Kız beşikte, çeyiz sandıkta.

Gız b꼐şigde, c꼒z sandıgda.

4095. Kız bir doğduğu gün, bir de evlendiği gün kötü; oğlan bir doğduğu gün, bir de evlendiği gün iyi.

Gız bi doğd꼠 gün, bi de evlend꼒 gün 꼶ötü; 꼠lan bi doğd꼠 gün, bi de evlend꼒 gün 꼐yi.

4096. Kız boğazı, kısrak boğazı.

Gız b꼂zı, gısr꼁g b꼂zı.

4097. Kız büyür, bahtı da beraber büyür.

Gız b꼢r, b꼁gdı da bilabar b꼢r.

4098. Kız çocuğa ana evi büyük dert.

Gız çoc꼂 ana evi b꼢g derd.

4099. Kız doğduğu gün yerler, gökler ağlar.

Gız doğd꼠 gün y꼐rler, gövler 꼃lar.

4100. Kız ellik, oğlan da ellik.

Gız 꼐llig, 꼠lan da 꼐llig.

4101. Kız evi değirmen taşının alt tayı.

Gız evi d꼈rmen daşını꼴 ald tayı.

4102. Kız evi kapı şakşakısı, gelen çalar, giden çalar.

Gız evi gapı ş꼁gş꼁꼲ısı, gelen çalar, g꼐den çalar.

4103. Kız evi naz evi.

Gız evi, naz evi.

4104. Kız evladı ananın nökeri.

Gız evladı ananı꼴 nö꼲eri.

4105. Kız evlat ananın avucunun içi; erkek evlat ananın elinin değneği.

Gız evlad ananı꼴 avıcını꼴 içi; er꼶eg evlad ananı꼴 elini꼴 d꼐yn꼈.

4106. Kız kısmı yaş meyve.

Gız gısmı yaş m꼐yva.

4107. Kız kurusu.

Gız gurusu.

4108. Kız nişanlı, gelin yüklü; karı da Allah, Allah diyor.

Gız nışannı, gelin yüglü; g꼁ri de Allah, Allah d꼐y.

4109. Kız yükü, tuz yükü.

Gız yü꼲ü, duz yü꼲ü.

4110. Kızı alana kadar ben sana kurban; aldıktan sonra sen bana kurban.

Gızı alınciy꼃der ben s꼃 gurban; aldıgdan s꼠na sen b꼃 gurban.

4111. Kızı çok olana devletli baba, yürekli ana gerek.

Gızı çog olana dövledli baba, yüregli ana gereg.

4112. Kızı kız iken değil, gelin iken, gelin iken değil, beşik ardında gör.

Gızı gız꼲an d꼈l, gelin꼲en; gelin꼲en d꼈l, b꼐şig ardında gör.

4113. Kızı yetişmiş ana gibi.

Gızı y꼐tişmiş ana 꼶imi.

4114. Kızıl (veya kızılca) kıyamet.

Gızıl (veya gızılca) gıyamed.

4115. Kızılcık ataşı gibi

Gızılcıg ataşı 꼶imi.

4116. Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla.

Gızım s꼃 s꼢l꼐ym, gelinim sen 꼁꼴na.

4117. Kızım zemheride tozuta tozuta hayat süpürürsen ayağına gümüş halhal alırım.

Gızım z꼁m꼰꼁ride tozudu tozudu 꼰꼁yad süpürürse꼴 꼁y꼃꼴a gümüş 꼲al꼲al alırım.

4118. Kızın çirkin Allah vergisi; gelinin çirkin, gözün kör mü idi?

Gızı꼴 çir꼲in, Allah v꼐rgisi; gelini꼴 çir꼲in, gözü꼴 꼶ör müydü?

4119. Kızın derdi bıçak yarası; oğlanın derdi hançer yarası.

Gızı꼴 derdi pıç꼁g yarası; 꼠lanı꼴 derdi 꼰꼁nçer yarası.

4120. Kızın sonu gelinlik; garibin sonu ölüm.

Gızı꼴 so꼴u gelinnig; g꼁ribi꼴 so꼴u ölüm.

4121. Kızın var mı derdin var (veya uşağın var mı derdin var).

Gızı꼴 var mı derdi꼴 var (veya uş꼃꼴 var mı derdi꼴 var).

4122. Kızını gelin etmeyenin kazanında domuz eti kaynar.

Gızını gelin 꼐dmiyeni꼴 gazanı꼴da domuz eti gaynar.

4123. Kızın ki kızca, gelinin ki daha ince.

Gızı꼴 꼲ı gızca, gelin꼒 d꼃 ince.

4124. Kızlar gelir un eler; gelin gelir gül eler.

Gızlar gelir un eler; gelin gelir gül eler.

4125. Kızlığı kırk derede kalmak.

Gızl꼒 gırg derede galm꼁g.

4126. Kızmıyorum ama öfkeleniyorum.

Gızm꼐ym amma öv꼲elen꼘m.

4127. Kilci eşeği gibi yüzünü sallandırmak.

꼵ilci eşş꼈 꼶imi yüzünü sallandırm꼁g.

4128. Kilim yok, kil leğenim yok.

꼵ilim yog, 꼶il l꼈nim yog.

4129. Kilimin akı ak, karası kara.

꼵ilimi꼴 꼁ğı 꼁g, garası gara.

4130. Kilis piresi, bir öfelemeyle iki öfelemeyle ölmez.

꼵ilis biresi, bi öfelem꼐ynen, i꼶i öfelem꼐ynen ölmez.

4131. Kilisesi yakın Ermeni gibi gidip gidip gelmek.

꼵ilisesi y꼁꼲ın 꼉rmeni 꼶imi g꼐dib g꼐dib gelmeg.

4132. Kilit gibi oturmak.

꼵ilid 꼶imi oturm꼁g.

4133. Kim "Kelim." derse kendi de "Keçelim." der.

꼵im "꼵elim." d꼐rse genni de "꼵eçelim." d꼐r.

4134. Kim kime, dum duma?

꼵im 꼶ime, dum duma?

4135. Kim ne götürmüş ki?

꼵im ne götürmüş 꼶ü?

4136. Kim tanır dağ başındaki Hattacığı?

꼵im tanır d꼁ğ başınd꼃 꼱addac꼒?

4137. Kimden kötü?

꼵imden 꼶ötü?

4138. Kimi eşikte, kimi beşikte mi?

꼵imi 꼐şigde, 꼶imi b꼐şigde mi?

4139. Kimi yağlandı, kimi dağlandı.

꼵imi y꼃landı, 꼶imi d꼃landı.

4140. Kimimiz yarım, kimimiz çeyrek.

꼵imimiz yarım, 꼶imimiz ç꼐yreg.

4141. Kimin kapısına otutturacağını şaşırmak.

꼵imi꼴 gapısına otuddur꼁c꼃nı şaşırm꼁g.

4142. Kimine yan, kimine peş olur; bize haştek olmaz.

꼵imine yan, 꼶imine p꼐ş olur; bize 꼰꼁şdeg olmaz.

4143. Kiminin parası, kiminin duası.

꼵imini꼴 parası, 꼶imini꼴 düv꼃sı.

4144. Kimse olmasın.

꼵imse olması꼴.

- Çatiy 꼁gdardım, gırılan b꼁rd꼁gları çuvala goydum, 꼁şş꼃 atıcım amma altında 꼶imse olması꼴 h꼂!
4145. Kimseler ana olmaya; gâvur, cıfıt ana ola.

꼵imseler ana olmiya; 꼨avır, cıfıd ana ola.

4146. Kimsenin tavuğuna "kış" dememek.

꼵imseni꼴 tav꼒na "꼶iş" d꼐memek.

- Biz 꼶imseni꼴 tav꼒na "꼶iş" d꼐medig 꼲ine.
4147. Kimseye midaresi olmamak.

꼵imsiye midaresi olm꼁m꼁g.

- Bizim 꼲uyumuz bu! Kimsiye midaremiz olmaz; n꼐yseg, nası görüniyseg oyug!
4148. Kir hakkına.

꼵ir 꼰꼁꼲ına.

4149. Kira verdim kapıya kadar; kapıya kadar da binerim.

꼵ira v꼐rdim gapiy'꼃der; gapiy'꼃der de binerim.

4150. Kirinden kirt demek.

꼵irinden 꼶ird d꼐meg.

- Hele şu pantoliy꼴 꼰꼁lına b꼁g! N꼐ye b꼐lenmişi꼴? Yüzüne b꼁꼲ıl꼁c꼃 galmamış, 꼶irinden 꼶ird d꼐y hemen d꼈ş de yı꼲꼐ym.
4151. Kirli çıkın.

꼵irli çı꼲ın.

4152. Kisbo'nun iti gibi kurulmak.

꼵ibo'nu꼴 iti 꼶imi gurulm꼁g.

4153. Kişi anasını görürse avradı, avradı görürse anasını unutur.

Gişi anasını görürse avradı, avradı görürse anasını unudur.

4154. Kişi, kendinden bilir işi.

Gişi, genninden bilir işi.

4155. Kişi oğlu kişi kızı.

Gişi 꼠lu, gişi gızı.

4156. Kişi var avradını çiçek eder, kişi var avradını toprak eder.

Gişi var avradını çiçeg 꼐der, gişi var avradını torp꼁g 꼐der.

4157. "Kişim beni çok sever" diyenin ediği eşiklikte, çarşafı kaşıklıkta.

"Gişim beni y꼒n sever" d꼐yeni꼴 ed꼒 꼐şigligde, çarşafı gaşıglıgda.

4158. Kişinin gündüz izi, gece yüzü.

Gişini꼴 gündüz izi, g꼐ce yüzü.

4159. Kişi oğlu sözünün üstüne gelir.

Giş'꼠lu sözünü꼴 üsdüne gelir.

4160. Kişiye varmak.

Gişiye varm꼁g.

4161. Kiya nefesi gibi yel gelmek.

꼵iya nefesi 꼶imi y꼐l gelmeg.

4162. Kılavuz kılavuz da görünen köye ne kılavuz?

Gılavız, gılavız da görünen 꼶öve ne gılavız?

4163. Koca itin yaşında olmak.

Goca iti꼴 yaşında olm꼁g.

4164. Koca öküzün kıblesi olmaz.

Goca ö꼶üzü꼴 gılbesi olmaz.

4165. Kocam gitti evim şaştı; kocam geldi evim taştı.

Gocam g꼐ddi evim şaşdı; gocam geldi evim daşdı.

4166. "Kocam kızmaz, uşağım işemez." diyen yalan söyler.

"Gocam gızmaz, uş꼃m işemez." d꼐yen yalan s꼢ler.

4167. Kocamadan kariyip, çiğnemeden çürümek.

Gocamadan g꼁r꼘yb, ç꼐ynemeden çürümeg.

4168. Kokladığı torbayı boynuna geçirmeli.

Go꼲ulad꼒 torb꼐y boynuna geçirmeli.

4169. Kokladığını torbasına koyup boynuna asmalı.

Go꼲ulad꼒nı torbasına goyb boynuna asmalı.

4170. Kol atmak.

Gol adm꼁g.

- Acıg şu yükü sırtıma galdırmama yardım 꼐di꼴 bi gol atı꼴.
4171. Kolayına mı?

Gol꼐yna mı?

- M꼃med'i꼴 çegd꼒 çil꼐y Allah 꼶imselere v꼐rmesi꼴! O saçını, s꼁꼲alını gol꼐yına mı 꼁garddı?
4172. Koltuğunun altına karpuz vermek.

Golt꼠nu꼴 altına garpız v꼐rmeg.

4173. Koltuk osutturmak.

Goltug osuddurm꼁g.

4174. Kom bıyık.

Gom bıyyıg.

4175. Kom kuyruk.

Gom guyrug.

4176. Komkomu

Gomgomu.

4177. Komşu, adamı var sever; gişi adamı sağ sever.

Gonşu, adamı var sever; gişi adamı s꼁ğ sever.

4178. Komşu bağından küfe tutma kolay olur.

Gonşu b꼃ndan gufa dudması gol꼐y olur.

4179. Komşuda aş pişmiş, çabası (veya ataşı) bize düşmüş.

Gonşuda aş bişmiş, çabası (veya ataşı) bize düşmüş.

4180. Komşuda kelle pişiyor, çabası bize düşüyor.

Gonşuda 꼶elle bişiy, çabası bize düşiy.

4181. Komşuda pişer, bize de düşer.

Gonşuda bişer, bize de düşer.

4182. Komşudaki kolayda!

Gonşud꼃 gol꼐yda!

4183. Konarak, göçerek; lâle, sümbül biçerek; kahve, tütün içerek.

Gon꼁r꼁g, göçereg; l꼃le, sümbül biçereg; g꼁hve, tütün içereg.

4184. Kondur göçür biri olmak.

Gondur göçür biri olm꼁g.

4185. Konduru konduru.

Gonduru gonduru.

4186. Kondurup göçürmek.

Gondurub göçürmeg.

4187. Konursu (veya gonursu, hamsı) çalmak.

Go꼴ursu (veya 꼲amsı) çalm꼁g.

4188. Konuştukça ömrü kısalmak.

Gonuşdugca ömrü gıssalm꼁g.

4189. Korkudan ödü bokuna karışmak.

Gor꼲udan ödü bo꼲una garışm꼁g.

- Geçennerde bizim güccüg 꼠lan 꼰꼁yadda oyn꼐y꼲ana bi b꼢g yılan görmüş, çog ürgmüş, b꼃ramamış da. Gor꼲udan ödü bo꼲una garışmış, altına işemiş.
4190. Korkuluğunu tutmak.

Gor꼲ul꼠nu dudm꼁g.

4191. Kovacak komşumuz yok, dövecek gişimiz yok.

Gov꼁c꼁g gonşumuz yog, döveceg gişimiz yog.

4192. Kovurtma kuzuyu, çevir tokluyu.

G꼠rdma guziy, çevir togliy.

4193. Kovurtsam zeyt dökülecek, kovurtmasam büzük s…ilecek.

G꼠rdsam z꼐yd dö꼲ülücü, g꼠rdmasam büzzüg s…ilicig.

- 꼄med Adana'da çalışıb 꼶imsiye möhdaç olm꼐y, bi ş꼐y birigdiremese de kenni y꼁ğında gavrıliydı. Burda 꼐yi, paralı ve im꼶annarı bol bi iş çığdı amma gelib imt꼃n olması, bi 꼰꼁fda denemeden geçmesi gere꼲iy. Adana'd꼃 iş s꼃biyse bi s꼃d bile izin v꼐rm꼐y, y꼠sa çı꼲ışını v꼐rec꼈ni s꼢l꼐y. Şaşırıb galdı. Bır꼁gsa z꼐yd dö꼲ülücü, bır꼁gmasa büzzüg s…ilici. Ne yap꼁c꼃nı bilem꼐y.
4194. Koyun cebi.

Goyun c꼐bi.

4195. Koyun kuyruğu, süt köpüğü.

Goyun guyr꼠, süd 꼶öp꼢.

4196. Koyun yaşı kadar yaşı kalmak.

Goyun yaşı g꼁der yaşı galm꼁g.

4197. Koyundaki memeler bile tokuşur.

Goyund꼃 memeler bileme do꼲uşur.

4198. Koyunun bulunmadığı yerde keçiye "Abdülkerim Ağa" denir.

Goyunu꼴 bulunmad꼒 y꼐rde geçiye "꼄bdil꼶꼐rim 꼆" d꼐nir.

4199. Koyunun ki bir gün açık, keçinin ki her gün açık.

Goyun꼠 bi gün açıg, geçin꼒 her gün açıg.

4200. Koz ağacında karga var.

Goz 꼁ğacında garga var.

4201. Koz gölgesi, kız gölgesi, kısrak gölgesi.

Goz 꼶ölgesi, gız 꼶ölgesi, gısr꼁g 꼶ölgesi.