background

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

DEYİMLER

Deyimler

İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.

4202. Kozu çift görmezse ağaca taş atmamak.

Gozu çüt görmesse 꼁ğaca daş admam꼁g.

4203. Kozu dalda çift görmezse taş atmamak.

Gozu dalda çüt görmesse daş admam꼁g.

- O adam çog 꼰꼁sabcı! Ölçer, biçer de dalda gozu çüd görmesse daş admaz.
4204. Kozunu pay etmek (veya paylaşmak).

Gozunu pay 꼐dmeg (veya payl꼁şm꼁g).

4205. Köfte olursa kaparız; döğüş olursa bakarız.

꼵üfde olursa gaparıg; d꼢ş olursa b꼁꼲arıg.

4206. Köfteyi (veya hamuru) yumruklamak.

꼵üfd꼐y (veya 꼲amırı) yumrugl꼁m꼁g.

4207. Köken kırmak.

꼵ö꼲en gırm꼁g.

4208. Kökten sürme mi, daldan eğme mi?

꼵ögden sürme mi, daldan eyme mi?

4209. Kökü suda, veren Huda.

꼵ö꼶ü suda, v꼐ren 꼱uda.

4210. Köküne pazarlık etmek.

꼵ö꼲üne bazallıg 꼐dmeg.

4211. Köküne sumak suyu (veya alaynıza sumak suyu)

꼵ö꼶üne sum꼁g suyu. (veya al꼐yı꼴ıza sum꼁g suyu)

4212. Kömeye bereket.

꼵ömiye bere꼶ad.

4213. Kömeye meş.

꼵ömiye meş.

4214. Köpeksiz köye rast geldi de eli değneksiz geziyor.

꼵öpegsiz 꼶öve ırasgeldi de eli d꼐ynegsiz geziy.

4215. Köprüden geçerken göt göte değmek.

꼵öbrüden geç꼘y꼲en göd göte deymeg.

- N꼐reden old꼠nu bilm꼐ym amma filannarnan filannar 꼲ısımlarmış.

- N꼐rden olucu? Anca köbrüden geçiy꼲en göd göte deyigler.

4216. Köprüden geçinceye kadar ayıya dayı demek.

꼵öbrüden geçinciy꼃der ayiya dayı d꼐meg.

4217. Kör baykuşun rızkı ayağına gelir; o da sıçramadan tutamaz.

꼵ör bayguşu꼴 ırızgı 꼁y꼃na gelir; o da sıçıramadan tutamaz.

4218. Kör elimin değneği.

꼵ör elimi꼴 d꼐yn꼈.

4219. Kör gidiyor, yol gidiyor.

꼵ör g꼐diy, yol g꼐diy.

4220. Kör iken dabaz olmak.

꼵ör꼲en dabaz olm꼁g.

4221. Kör ile sağırlar, birbirlerini ağırlar.

꼵örnen s꼁꼴ırlar, biribirini 꼁ğıllar.

4222. Kör it, halinden hayır görmez.

꼵ör id, 꼰꼁lından 꼲꼐yr görmez.

4223. Kör, köre "bö" demiş.

꼵ör, 꼶öre "b꼢" d꼐miş.

4224. Kör, köre, "cırt göze."

꼵ör, 꼶ör'e "cırd göze."

4225. Kör kurşuna gitmek.

꼵ör gurşuna g꼐dmeg.

4226. Kör ola, sakar olmaya.

꼵ör ola, s꼁꼲ar olmiya.

4227. Kör pisik gibi yediğini inkâr etmek.

꼵ör pisig 꼶imi yid꼒ni i꼴꼶ar 꼐dmeg.

4228. Köre "Mum pahalandı." demişler "Benim gecem, gündüzüm bir." demiş.

꼵öre "Mum bahalandı." d꼐mişler; "Benim g꼐cem, gündüzüm bir." d꼐miş

4229. Köre sormuşlar. "Malın iyisini neresinden bilirsin" "Fiyatından." demiş.

꼵öre sormuşlar: "Malı꼴 꼐yisini n꼐resinden bilirsi꼴?" "Fiyetinden." d꼐miş.

4230. Körelemiye taş atmak (veya sıkmak).

꼵örelemiye daş adm꼁g (veya sıgm꼁g).

4231. Körü kömeci belli (veya bellisiz).

꼵örü 꼶ömeci belli (veya bellisiz).

4232. Körü kömeci nedir?

꼵örü 꼶ömeci n꼐y?

4233. Körün attığı taş berk değer.

꼵örü꼴 add꼒 daş berg deyer.

4234. Körün eline değnek vermek.

꼵örü꼴 eline d꼐yneg v꼐rmeg.

4235. Körün istediği bir göz, Allah verdi iki göz.

Körün istediği bir göz, Allah verdi iki göz.

4236. Körün istediği iki göz; biri ela, biri boz.

꼵örü꼴 isded꼒 i꼶i göz; biri ala, biri boz.

4237. "Kösbatan akıllanacak mısın?" "Cip aklım da kesmiyor."

"꼵ösbadan 꼁꼲ıllanıcı꼴 mı?" "Cib 꼁glım da 꼶esm꼐y."

4238. Köse! Ne sayılmaz sakalın var.

꼵öse! Ne sayılmaz s꼁꼲alı꼴 var.

4239. Köseği gibi kararmak.

꼵ös꼈 꼶imi garalm꼁g.

4240. Köseğisi yeşermek.

꼵ös꼈si y꼐şermeg.

4241. Kösteği yünden etmek.

꼵ösd꼈 yu꼴dan 꼐dmeg.

4242. Kösteğini kırmak.

꼵ösd꼈ni gırm꼁g.

- Bizim 꼠lan on b꼐ş aylıg oldu, 꼰꼃len y꼐riyem꼐y.

- Bizi de ç꼃rd꼒꼴ız bi gün onu꼴 꼶ösd꼈ni gır꼁g.

4243. Köşe taşı.

꼵öşe daşı.

4244. Köşker kayışı gibi sünmek.

꼵öşger g꼁yişi 꼶imi sünmeg.

4245. Köşker kütüğü.

꼵öşger 꼶üt꼢.

4246. Kötek çekmek.

꼵öteg çegmeg.

4247. Kötü arkadaş, arkana koyar taş.

꼵ötü 꼁r꼲adaş, 꼁r꼲a꼴a (veya 꼁r꼲꼂) gor daş.

4248. Kötü barut gibi sonradan almak.

꼵ötü barıd 꼶imi s꼠nadan alm꼁g.

4249. Kötü evlat anaya, babaya suda getirir.

꼵ötü evlad anıya, babıya süd꼃 getirir.

4250. Kötü haber geldi; kazanın kapağı kapalı kaldı.

꼵ötü 꼰꼁ber geldi; gazanı꼴 g꼁p꼃 gapalı galdı.

4251. Kötü söyleyip de düşman sevindirmek.

꼵ötü s꼢l꼐yb de düşman sevindirmeg.

4252. Kötü yüz olmak.

꼵ötü yüz olm꼁g.

4253. Kötülüklerinin yanına iyiliklerini de koymak.

꼵ötülüglerini꼴 yanına 꼐yiliglerini de gom꼁g.

4254. Kötünün kahrını çekeceğine, götünün kahrını çekmek.

꼵ötünü꼴 g꼁hrini çe꼲ec꼈ne, göt꼦y꼴 g꼁hrini çegmeg.

4255. Kötüye bir şey olmaz.

꼵ötüye bi ş꼐y olmaz.

4256. Köy görmüş abtal gibi seğirtmek.

꼵öv görmüş abdal 꼶imi s꼈rdmeg.

4257. Köy yerinin biti, şehir yerinin iti meşhur olur.

꼵öv y꼐rini꼴 biti, şehir y꼐rini꼴 iti menşur olur.

4258. Köyden armağan yoğurt getirmiş kimse gibi.

꼵övden 꼁rm꼃n y꼠rd getirmiş 꼶imse 꼶imi.

4259. Köye geldik, yağmur dindi.

꼵öve geldig, y꼃mır di꼴di.

4260. Közü hep önüne deşelemek.

꼵özü heb ö꼴üne deşelemeg.

4261. Kucağında oturup sakalını yolmak.

Guc꼃nda oturub s꼁꼲alını yolm꼁g.

4262. Kuddai tarid.

Gudd꼒y t꼂rıg.

4263. Kudurup etine düşmek.

Gudurub etine düşmeg.

4264. Kudümü kurumak.

Gudümü gurum꼁g.

4265. Kul kuldan, kul Allah'tan.

Gul guldan, gul Allah'dan.

4266. Kul kurban olmak.

Gul gurban olm꼁g.

4267. Kul teftişte, gör Mevlam ne işte?

Gul tefdişde, gör Mevlam ne işde?

4268. Kulağı çalmak.

Gul꼃 çalm꼁g.

4269. Kulağı çınlıyasıca.

Gul꼃 çı꼴ıliyasıca.

4270. Kulağı düşmek.

Gul꼃 düşmeg.

4271. Kulağı elimde olmak.

Gul꼃 elimde olm꼁g.

- Gul꼃꼴 elimde! İmt꼃ndan 꼐yi bi nod almışı꼴; d꼃 y꼒 örgendim, isded꼒꼴 y꼐re giriysi꼴.
4272. Kulağı ile ağzı arasında kırk yıllık yol olmak.

Gul꼃nan 꼃zı arasında gırg yıllıg yol olm꼁g.

4273. Kulağı sak.

Gul꼃 s꼁g.

- Seni꼴 꼁r꼲adaşiy꼴 gul꼃 n'꼃der s꼁g! E꼴 gizli ş꼐yleri bileme duyiy; yanında h꼐ç gonuşulmaz.
4274. Kulağı seste olmak.

Gul꼃 sesde olm꼁g.

- Dış gapını꼴 dilini bulamadıg; dayı꼴gil'e g꼐diyg; gul꼃꼴ız gapını꼴 ş꼁gş꼁꼲ısını꼴 sesinde ossu꼴. Geld꼐mizde gapıy çald꼐mız 꼶imi hemen açı꼴; bizi el 꼃leme garşı b꼃rddırm꼁꼴 h꼂!
4275. Kulağı yumuşamak.

Gul꼃 yumuşam꼁g.

4276. Kulağın elimde.

Gul꼃꼴 elimde.

- Gul꼃꼴 elimde olu꼴 ünverisd꼐y bitirib diblamasını b꼢n almış, seb꼁h꼁 da 꼄ntep'e geliymiş.
4277. Kulağına değmek.

Gul꼃na deymeg.

- B꼢ne b꼢꼴 onu꼴 etrafd꼃 şanı şöhreti her꼶eşi꼴 gul꼃na deyig!

- Onu꼴 namı Başgaragol'dan Şara꼶üsdü'y꼁der olannarı꼴 gul꼁glarına deyig.

4278. Kulağına gıfır akmak.

Gul꼃na gıfır 꼁gm꼁g.

4279. Kulağına koymak (veya tıkmak).

Gul꼃na goym꼁g (veya dıgm꼁g).

- B꼁g bu sözlerimi s꼁꼲ın yabana adma! Gul꼃꼴a 꼐ycene goy!
4280. Kulağına kurşun akmak.

Gul꼃na gurşun 꼁gm꼁g.

- Gul꼃꼴a gurşun mu 꼁gdı 꼲ına beni duym꼐ysı꼴?
4281. Kulağını almak.

Gul꼃nı alm꼁g.

4282. Kulağını eşek kulağı gibi sündürmek.

Gul꼃nı eşşeg gul꼃 꼶imi sündürmeg.

4283. Kulağını kıvırmak.

Gul꼃nı gıvırm꼁g.

4284. Kulağını küçükken kesmek.

Gul꼃nı gücc꼢꼲en 꼶esmeg.

- Bu herif d꼢şden, d꼁vadan h꼐ç gorgm꼐y, gözünü yumub s꼈rdiy! Her꼁lda gücc꼢꼲ene bunu꼴 gul꼁glarını 꼶esigler.

- Bu adama 꼐yi digg꼁d 꼐di꼴! Esgi gul꼃 꼶esiglerden h꼂!

4285. Kulağını vermek.

Gul꼃nı v꼐rmeg.

4286. Kulağının böceğini öldürmek (veya ölmek).

Gul꼃nı꼴 böc꼢nü öldürmeg (veya ölmeg).

4287. Kulağının üstüne yatmak.

Gul꼃nı꼴 üsdüne yadm꼁g.

4288. Kulak çekmecesine.

Gul꼁g çegmecesine.

- Garşıy꼁꼲ad꼃 evlere gereg olan 꼁rsaları꼴 alıcısı bileme zor bulunurdu, gul꼁g çegmeciye alınırdı.
4289. Kulak misafiri olmak.

Gul꼁g misafiri olm꼁g.

4290. Kulak sündürmek.

Gul꼁g sündürmeg.

4291. Kulak tözüne içirmek.

Gul꼁g tözüne içirmeg.

4292. Kulak yapırtmak.

Gul꼁g yapırdm꼁g.

4293. Kulpuna yapışmak.

Gulpuna yapışm꼁g.

4294. Kumar borcu başka borca benzemez.

꼱umar borcu başga borca be꼴zemez.

4295. Kumarcının evi olmaz.

꼱umarcını꼴 evi olmaz.

4296. Kumarcının kumarcıya senede beş kuruş borcu olur, o da hesap hatasından.

꼱umarcını꼴 꼲umarcıya senede b꼐ş guruş borcu olur, o da 꼰꼁sab 꼰꼁tasından.

4297. Kumarcının sermayesi olmaz.

꼱umarcını꼴 sermiyesi olmaz.

4298. Kumarcının şeyhi kamış hasırda yatar.

꼱umarcını꼴 şı꼲ı g꼁miş 꼰꼁sırda yatar.

4299. Kur löcünü, ye mahmil cücüğünü.

Gur löc꼢, yi m꼁hmil cüc꼢.

4300. Kurban olam uşağa; beni salmaz yolma ile başağa.

Gurban oliym uş꼃; beni salmaz yolm꼐ynan b꼁ş꼃.

4301. Kurbanı yiyip kadıyı savmak.

Gurbanı y꼘yb gadiy savm꼁g.

4302. Kurcaladıkça kurdu çıkmak.

Gurdaladıgca gurdu çıgm꼁g.

4303. Kurgu kurmak.

Gurgu gurm꼁g.

4304. Kurnası kurtlu.

Gurnası gurdlu.

4305. Kurnaz tilki arka ayağından dutulur.

Gurnaz dil꼲i 꼁r꼲a 꼁y꼃ndan tutulur.

4306. Kurşun sıksan kanı çıkmaz.

Gurşun sıgsa꼴 ganı çıgmaz.

4307. Kurt dumanlı (veya karlı) havayı sever.

Gurd dümannı (veya garlı) hav꼐y sever.

4308. Kurt kocarsa köpeğin maskarası olur.

Gurd gocarsa 꼶öp꼈꼴 masgarası olur.

4309. Kurt Kur'an-ı okumak.

Gurd Gur'an-ı o꼲um꼁g.

4310. Kurta varan.

Gurda varan.

4311. Kuru ağaca can veren Allah.

Guru 꼁ğaca can v꼐ren Allah.

4312. Kuru bit kabuğu.

Guru bid gab꼒.

4313. Kuru bühtan.

Guru böhdan.

4314. Kuru kafa beyin boş kulağından tut çifte koş.

Guru gafa b꼐yin boş, gul꼃ndan tut çüte goş.

4315. Kuru kuruya gadasını almak, tangır tungur yolunda ölmek.

Guru guriya gadasını alm꼁g, t꼁꼴gır tu꼴gur yolunda ölmeg.

4316. Kuru kuruya kul kurban olmak.

Guru guriya gul gurban olm꼁g.

4317. Kuru (veya yarasız) yere kurt düşürmek.

Guru (veya yarasız) y꼐re gurd düşürmeg.

4318. Kuru yer kurbağası.

Guru y꼐r gurb꼃sı.

4319. Kuru yerde oturmak.

Guru y꼐rde oturm꼁g.

4320. Kurudan kuruya kalmak.

Gurudan guruya galm꼁g.

4321. Kurudan kuruya kurban olup katlı katlı gadasını almak.

Gurudan guriya gurban olub gadla gadla gadasını alm꼁g.

4322. Kuş fikirli (veya kuş akıllı).

Guş fi꼲illi (veya guş 꼁꼲ıllı).

4323. Kuş gibi uçtu, yel gibi kaçtı.

Guş 꼶imi uşdu, y꼐l 꼶imi gaşdı.

4324. Kuş kadar aklı olmamak.

Guş g꼁der 꼁glı olm꼁m꼁g.

4325. Kuş, kanadın varsa uç.

Guş, ganadı꼴 varsa uc.

4326. Kuş karışmasına gitmek.

Guş garışmasına g꼐dmeg.

4327. Kuş kuş etmek.

Guş guş 꼐dmeg.

4328. Kuşağını gevşetmek.

Guş꼃nı gevşedmeg.

4329. Kuşaktan aşağı çal; eline ne geçerse onu al.

Guş꼁gdan 꼁şş꼃 çal; el꼈 ne geçerse onu al.

4330. Kuşlarla gidip kuşlarla dönmek.

Guşlarnan g꼐dib guşlarnan dönmeg.

4331. Kuşun kanadı ile göndermek.

Guşu꼴 ganadiynan göndermeg.

- Sen gaygısız g꼐d, ald꼒꼴 m꼁zemeleri guşu꼴 ganadiynan gönderirim, senden evel ulaşır.
4332. Kuşuna göre yuvası.

Guşuna göre yuvası.

4333. Kuymak gibi akmak.

Guym꼁g 꼶imi 꼁gm꼁g.

4334. Kuyruğu balta sapına dönmek.

Guyr꼠 palta sapına dönmeg.

4335. Kuyruğu dik tutmak.

Guyr꼠 dig dudm꼁g.

4336. Kuyruğu ile kavraşmak.

Guyr꼠nan gavr꼁şm꼁g.

4337. Kuyruğu kalıba girmek.

Guyr꼠 g꼁libe girmeg.

4338. Kuyruğu kalkık (veya dik).

Guyr꼠 꼶꼁꼲ıg (veya dig).

4339. Kuyruğu kapana kısılmak.

Guyr꼠 gapana gısılm꼁g.

4340. Kuyruğu kapı arasında kalmak.

Guyr꼠 gapı arasında galm꼁g.

4341. Kuyruğu kuyruğa sarmak.

Guyr꼠 guyr꼂 sarm꼁g.

4342. Kuyruğu paçasının arasında gezmek.

Guyr꼠 paçasını꼴 arasında gezmeg.

4343. Kuyruğu tava sapına dönmek.

Guyr꼠 tava sapına dönmeg.

4344. Kuyruğu (veya yalı) kaba.

Guyr꼠 (veya yalı) gaba.

4345. Kuyruğuna basmak.

Guyr꼠na basm꼁g.

4346. Kuyruğuna teneke bağlamak.

Guyr꼠na tene꼶e b꼃lam꼁g.

4347. Kuyruğunu dik tutmaya çalışmak.

Guyr꼠nu dig dudmiya çalışm꼁g.

4348. Kuyruğunu düğümlemek.

Guyr꼠nu d꼦ymlemeg.

4349. Kuyruğunu kâhkeleyip gitmek.

Guyr꼠nu 꼶a꼰gel꼐yb g꼐dmeg.

4350. Kuyruğunu titretmek.

Guyr꼠nu titiredmeg.

4351. Kuyruğunun olmadığı yere başını sokmak.

Guyr꼠nu꼴 olmad꼒 y꼐re başını sogm꼁g.