background

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

DEYİMLER

Deyimler

İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.

4952. Pis işin (veya boktan işin) ustası.

Pis işi꼴 (veya bogdan işi꼴) usdası.

4953. Pis mülemma.

Pis mil꼁mm꼃.

- Her ş꼐yden evel şu m꼐ydanda pis mül꼁mm꼂 duran eşyalar꼒 tertible, temizle.
4954. Pis süt emmek.

Pis süd emmeg.

4955. Pisen pisen yağmak.

Pise꼴 pise꼴 y꼃m꼁g.

4956. Pisiğe "Bokun derde derman." demişler, eşip yere gömmüş.

Pis꼈 "Bo꼲u꼴 derde derman." d꼐mişler, eşib y꼐re gömmüş.

4957. Pisiği mumbar ile bağlamak.

Pis꼒 mumbarnan b꼃lam꼁g.

4958. Pisiğin yemini fareyi görünceye kadar.

Pis꼒꼴 y꼐mini far꼐y görünciye g꼁der.

- Onu꼴 töbesine inanma꼴 on꼠 pisig töbesi.
4959. Pisik boku işe yaramaz.

Pisig bo꼲u işe yaramaz.

4960. Pisik maniği.

Pisig man꼒.

4961. Pisik, maniklerini çok sevdiğinden birini yer.

Pisig, maniglerini y꼒n sevd꼒nden birini yir.

4962. Pisik paçası ayırmak.

Pisig paçası ayırm꼁g.

4963. Pisik taşağı kimi tatlı.

Pisig d꼁şş꼃 꼶imi dadlı.

4964. Pisik de kavurga çiğniyor.

Pisig de gavırga ç꼐yn꼐y.

4965. Pisik tövbesi.

Pisig töbesi.

4966. Pisik yoğurdu yalıyor.

Pisig y꼠rdu yal꼐y.

4967. Pislikçi şeyhi.

Pisligci şı꼲ı.

- İşi꼴 gücün her꼶eşin y꼐riyen işini y꼐ridmez 꼐dmeg; başga bi 꼶arı꼴 yog! Tam bi pisligci şı꼲ısı꼴.
4968. Pişene kadar sabredip, soğuyana kadar sabredememek.

Bişen'꼃der sabr꼐dib, soviy꼁n'꼃der sabr꼐dememeg.

4969. Pişirip taşırmak.

Bişirib daşırm꼁g.

- Bazardan dar v꼁꼲ıdd꼃 aldıglariynan yim꼈 bişirib daşırıb hemene önüne godum.
4970. Pişmiş kelle gibi sırıtmak.

Bişmiş 꼶elle 꼶imi sırıdm꼁g.

4971. Pişmiş, kurtarılmış.

Bişmiş, gurtarılmış.

- Bi y꼐re düyr g꼐ddig, b꼈ndig amma mahan꼐ynan işi birez uzaddıg; bi de ne güreg? Gızı başgasına sözlemişler. İşi bitirib gurtarmışlar. Bize de anc꼁g "꼱꼐yrli ossu꼴." d꼐me düşdü.
4972. Piyplenmek.

Piyblenmeg.

- Cum꼁rtesi (veya seb) günü üçümüz bilabarca filan 꼁r꼲adaşı şu s꼃dde buluşub ziyared 꼐deg d꼐dig. Dalgiya düşdüg i꼲imiz öt꼈ni 꼰꼐c 꼁glımıza getiremedig unuddug 꼐ylece ziyarede g꼐ddig 꼲i üçüncü 꼁r꼲adaşımız bizden evel ziyared y꼐rine gelmiş oturmuş bizi begl꼐y. 꼄yıb oldu amma i꼲imiz de o 꼁r꼲adaşımız tarafından resmen piyblenmiş oldug!
4973. Pos bıyığın teki.

Pos bıyy꼒꼴 te꼲i.

4974. Postu pul deymezden kalmak.

Posdu pul deymezden galm꼁g.

4975. Poyraz çalmak.

Boyraz çalm꼁g.

4976. Pöçü çıkmış gibi.

Pöçü çıgmmış 꼶imi.

4977. Pullu pezevenk.

Pullu pezeveg.

4978. Puşt etmek (veya olmak).

Puşd 꼐dmeg (veya olm꼁g).

- Bizim evd꼈 h꼐lanı꼴 꼰꼁nifisi puşd'olmuş. (H꼁nifi=Muslug)
4979. Puşt uşak işi.

Puşd uş꼁g işi.

4980. Rabur ölür, borç ölmez.

R꼃bul ölür, borc ölmez.

4981. Ramazan geldi, boğazı büyükler meydana çıktı.

Iramazan geldi, b꼂zı b꼢gler m꼐ydana çıgdı.

4982. Ramazanda ciğer yiyen, ciğer ataşı görmezmiş.

Iramazanda c꼃rdl꼁g yiyen, ciyer ataşı görmezmiş.

4983. Reyhan ek, biber ek; biber her eve gerek. Sıtara olmazsa güzellik neye gerek!

İr꼃n eg, büber eg; büber her eve gereg. Sıtara olmassa gözellig n꼐ye gereg!

4984. Rezilliği bacağından akmak.

İrezill꼒 b꼁c꼃ndan 꼁gm꼁g.

4985. Rezilliğin adını sahre koymuşlar.

İrezill꼒꼴 adını s꼁꼰re goymuşlar.

4986. Rüzgâr böyle eser, balta böyle keserse vay halimize.

Rüz꼨ar b꼐yle eser, palta b꼐yle 꼶eserse vay 꼰꼁lımıza.

4987. Saar Allah sari.

S꼃r Allah s꼁ri.

4988. Saari it saari.

S꼃ri id s꼃ri.

4989. Sabah erkenden gâvur, Müslüman belli olmadan.

Seb꼁h 꼐r꼲enden 꼨avır, Müslüman bell'olmadan.

4990. Sabah evden çıktığın gibi akşam eve gelmesi zor oluyor.

Seb꼃l꼐yn evden çıgd꼒꼴 꼶imi 꼃şam eve gelmesi zor ol꼘y.

4991. Sabah güneşi çişliye, ikindi güneşi güzele.

Seb꼁h güneşi çişliye, i꼶ind꼘n güneşi gözele.

4992. Sabah ola, hayır ola.

Seb꼁h ola, 꼲꼐yr'ola.

4993. Sabah, sabah yüzünü sidik suyu (veya sidr suyu) ile mi yıkamak.

Seb꼁h, seb꼁h yüzünü südüg (veya sidir suyu) suyuynan mı yum꼁g.

4994. Sabaha bayram diyeceği gün.

Seb꼁꼰leyn bayram d꼐yec꼈 gün.

4995. Sabahleyin karga kapıya sıçmadan.

Seb꼁hl꼒n garga gapıya sışmadan.

4996. Sabrın sonu yok, dibi bok.

Sabırı꼴 so꼴u yog, dibi bog.

4997. Sabun koyduğu tağıya bak, hürmet ettiği ağaya bak.

Sabın god꼠 t꼁ğıya b꼁g, hörmed 꼐dd꼒 꼁ğiya b꼁g.

4998. Sabunu kuru, küllüğü duru.

Sabunu guru, 꼶üll꼢 duru.

4999. Sabunu suya düşmek.

Sabını suya düşmeg.

5000. Saçak altı kurudur, misafirin yoludur.

S꼁ç꼁galtı gurudur, misafiri꼴 yoludur.

5001. Saçı arkadan çekilmek.

Saçı 꼁r꼲adan çe꼲ilmeg.

5002. Saçı da deli hayması.

Saçı da deli 꼲ayması.

- Bu ne 꼰꼁l gızım! Saçı꼴 deli 꼲ayması 꼶imi olmuş; 꼁yniye b꼁g da acıg sen seni birez düzet!
5003. Saçı sakalı çekmek.

Saçı s꼁꼲alı çegmeg.

- Sı꼰ıntımdan n'꼐d꼐mi bilmeden saçımı s꼁꼲alımı çe꼲ib yolmiya başlamışım; h꼐ç far꼲ında d꼈lim bile.
- B꼁g ben bu yaşa gelmiş, aha şu saçını s꼁꼲alını 꼁ğardmış biriyim. Bu yaşdan s꼠na s꼃 yalan s꼢l꼐yb de günaha mı giricim! Her꼁lda sen beni taniyamamışı꼴.
- Ben de seni꼴 şu saç꼂, s꼁꼲al꼂 b꼁꼲ıb yalan s꼢lemiyec꼈꼴e, b꼃 dorgu davran꼁c꼃꼴a inandiydım. Sen h꼐ç bu b꼐yazlariy꼴 s꼃bi d꼈lmişi꼴. Yazzıg s꼃!
5004. Saçı ürün papa gibi kabarık olmak.

Saçı ürün papa 꼶imi gabarıg olm꼁g.

5005. Saçım değil, saç bağım değil; bu saçmalığa ne verilir?

Saçım d꼈l, saç b꼁ğım d꼈l; bu saşmal꼂 ne v꼐rilir?

5006. Saçını başını yolup eline vermek.

Saçını başını yolub eline v꼐rmeg.

5007. Sadakayı saraydan çıkarmamak.

S꼁d꼁꼲꼐y saraydan çı꼲arm꼁m꼁g.

5008. Sade yağlar aktı mı, sarımsaklar koktu mu?

S꼂de y꼃lar 꼁gdı mı, s꼁ms꼁glar gogdu mu?

- El꼒ze s꼃lıg! Yabd꼒꼴ız 꼶üfde y꼒n gözel olmuş; Allah bere꼶adını arddırsın, yapanı꼴 da eline s꼃lıg.

- Gusüre galma꼴 ortada hemene igram 꼐dib y꼐tişdirebilec꼈miz fazla bi ş꼐y yogdu. Bunu꼴 uçun teşeggür 꼐dm꼈ze 꼰꼐c gereg yog; ne var꼰ı sade y꼁ğlar 꼁gdı mı, s꼁ms꼁glar gogdu mu 꼰u?

5009. Sadı sari kalmamak

Sadı, s꼃ri galm꼁m꼁g.

5010. Safra sındırmak.

Safra sındırm꼁g.

- Acıg ev egm꼈ne birez p꼐ndir dürüm 꼐di꼴 de gard gard gazınan m꼃dem yatışsı꼴. Saframı sındıriym.
5011. Safrası oynamak.

Safrası oym꼁m꼁g.

- Bu ortal꼒꼴 d꼃nıgl꼒 ne b꼐yle, sizi꼴 h꼐ç mi yür꼈꼴iz sı꼲ılm꼐y? Benim safram oyn꼐y. K꼁꼲ın da ortal꼒 ş꼒yle bi temizliyeg!
5012. Sağ çoru.

S꼁ğ çoru.

- Gorgma gorgma seni꼴 bu ir꼃dsızl꼒꼴 bi 꼰꼁fda sürmez çabıg geçer. Buna üzülme! Bu şi꼲ayeti꼴 s꼁ğ çoru.
5013. Sağ kulağımız yere gelecek.

S꼁ğ gul꼃mız y꼐re gelici.

5014. Sağ omuzumdan sol omuzuna düşürmemek.

S꼁ğ omuzumdan sol omuzuna düşürmemeg.

5015. Sağımda it, solumda bit.

S꼃mda id, solumda bid.

5016. Sağlam yere dükkân açmak.

S꼃lam y꼐re düven aşm꼁g.

5017. Sahibinden evvel ahıra girmek.

S꼃binden evvel 꼁꼲ıra girmeg.

5018. Sahibine benzemeyen malda havanta var.

S꼃bine be꼴zemiyen malda 꼰꼁vanta var.

5019. Sahipsizin karnına vurmuşlar, "Ah arkam!" diye bağırmış.

S꼃bsizi꼴 gannına vurmuşlar, "꼄꼲 꼁r꼲am!" d꼐y b꼃rmış.

5020. Sakal küçük söz dinlenmiyor.

S꼁꼲al güccüg, sözü di꼴nenm꼐y.

5021. Sakala göre tarak.

S꼁꼲ala göre d꼁r꼁g.

5022. Sakalı circire dolaştırmak.

S꼁꼲alı circire dolaşdırm꼁g.

- Gonş꼠z M꼃med y꼐꼴i bi işe başliyalı bi yıl olmuş amma duyd꼠ma göre s꼁꼲alını circire dolaşdırmış.
5023. Sakalı ile yol tarif etmek.

S꼁꼲alıynan yol t꼁rif 꼐dmeg.

5024. Sakalı saydırmak.

S꼁꼲alı saydırm꼁g.

5025. Sakalı sıyhıllı.

S꼁꼲alı sıy꼲ıllı.

5026. Sakalı yerine bağlamak.

S꼁꼲alı y꼐rine b꼃lam꼁g.

- M꼃med Efendi seni꼴 y꼐rin ora d꼈l, üsd başd꼃 꼩꼁san'꼆nı꼴 hemene yanı! S꼁꼲alı y꼐rine b꼃la da k꼁g y꼐r꼈 gec.
5027. Sakalı yok ki sözü dinlensin.

S꼁꼲alı yog 꼲ı sözü di꼴nensi꼴.

5028. Sakalına gülmek.

S꼁꼲alına gülmeg.

5029. Sakalından kesip bıyığına ulamak.

S꼁꼲alından 꼶esib bıyy꼐na ulam꼁g.

5030. Sakalının altından geçmek.

S꼁꼲alını꼴 altından geşmeg.

5031. Sakalının tarağı.

S꼁꼲alının d꼁r꼃.

5032. Sakallı öksüz.

S꼁꼲allı 꼢süz.

5033. Sakallıya selam yok mu?

S꼁꼲alliya selam yog mu?

- B꼢n üc d꼃fa yanımdan geşd꼒꼴 꼰꼁lda yön꼢 öte tarafa dönüb beni görmemezligden geldi꼴. Y꼠sa b꼃 mi 꼐yle geldi. B꼁꼲iym da s꼁꼲alliya selam olm꼐y.
5034. Sakar solak.

S꼁꼲ar sol꼁g.

- Aman ona bi ş꼐y d꼐me! Sona s꼃 s꼁꼲ar sol꼁g bi 꼰꼁neg söler, g꼁lbi꼴 gırılır; uvunup durursu꼴.
5035. Sakındığın yere sakırga yapışır.

S꼁꼲ınd꼒꼴 y꼐re s꼁꼲ırga yapışır.

5036. Sakırga gibi yapışmak.

S꼁꼲ırga 꼶imi yapışm꼁g.

5037. Sakızı boka düşmek.

S꼁꼲ızı bo꼲a düşmek.

5038. Sakızını gözünün önüne yapıştırmak.

S꼁꼲ızını gözünü꼴 önüne yapışdırm꼁g.

5039. Salacadan geliyoruz saca, böyle nasıl ulaşacağız Hacc'a?

Salacadan gel꼘yg saca, b꼐yle nasıl ulaşıcıg 꼩acc'e?

5040. Salıncağa binip gelip gidip ağzının ortasına sıçmak.

Salla꼴gaca binib gelib g꼐dib 꼃zını꼴 ortasına sışm꼁g.

5041. Salla seyp gezmek.

Salla s꼐yb gezmeg.

5042. Salla sırt etmek.

Salla sırd 꼐dmeg.

5043. Sallabaş olmak.

Sallabaş olm꼁g.

5044. Sallama yem, sıcak ahır.

Sallama y꼐m, sıc꼁g 꼁꼲ır.

5045. Sallanma söğüt kökün belli; övünme keten topun belli.

Sallanma s꼢d 꼶ö꼲ü꼴 belli; övünme 꼶eten topu꼴 belli.

5046. Sallayıp sırtına almak.

Sall꼐yb sırtına alm꼁g.

5047. Sallı saplı.

Sallı sablı.

5048. Salmanın altında kalmak.

Salmanı꼴 altında galm꼁g.

5049. Saman tadı vermek.

Saman dadı v꼐rmeg.

5050. Samana kazık çakmak.

Samana gazzıg ç꼁gm꼁g.

- S꼃 꼰꼁neg s꼢leme, n꼁si꼰꼁d 꼐dme s꼁꼴꼲ı samana gazzıg ç꼁gma 꼶imi oliy!
5051. Samanlık saray oldu, avratlık kolay oldu.

Samannıg saray oldu, avradlıg gol꼐y oldu.

5052. Sana bulunur başı çalmalı, bana da bulunur bir kolu salmalı.

S꼃 bulunur başı çalmalı, b꼃 da bulunur bi golu sırmalı.

5053. Sana bulunursa bir burnu hızmalı, bana da bulunur bir kolu salmal

S꼃 bulunursa bi bunnu 꼲ızmalı, b꼃 da bulunur bi golu salmalı.

5054. Sana çok ise bana az.

S꼃 çogsa b꼃 az.

- Gızımızı size gız꼒z ossun d꼐yn v꼐rdig; 꼈r yan꼔zda gıymatı yogsa g꼐ri al꼁g. M꼁r꼁glanma s꼃 çogsa b꼃 az.
5055. Sana gireni çıkanı var mı?

S꼃 gireni çı꼲anı var mı?

5056. Sana haber anlatmak deveye hendek atlatmaktan zor.

S꼃 꼰꼁ber 꼁꼴nadm꼁g deviye hendeg adl꼁dm꼁gdan zor.

5057. Sana ineği sattım; Çapalı'nın çayırını da değil ya.

S꼃 in꼈 saddım; Çapalı'nı꼴 çayırını da d꼈l ya.

5058. Sana olmuşsa bana (veya bize) bitmiş.

S꼃 olmuşsa b꼃 (veya bize) bidmiş.

5059. Sana pişmiş ise bana kurtarılmış.

S꼃 bişmişse b꼃 gurtarılmış.

5060. Sanat sahibinin bir ayağı kırık gerek.

Sen꼁d s꼃bini꼴 bi 꼁y꼃 gırıg gereg.

5061. Sanda manda

Sanda manda.

5062. Sandık ayağı dürüm etmek.

Sandıg 꼁y꼃 dürüm 꼐dmeg.

5063. Sandık dibi son olur.

Sandıg dibi so꼴 olur.

5064. Sandıktaki sırtıma, ambardaki boğazıma.

Sandıgd꼃 sırtıma, 꼁mbard꼃 b꼂zıma.

5065. Sanki Ahmet, Mehmet'in kendinden türemesi.

S꼁꼴꼲ı 꼄hmed, M꼁med'i꼴 genninden töremesi.

5066. Sanki babası bedesten dövüyor.

S꼁꼴꼲ı babası bedesden döviy.

- Bild꼒m g꼁dariynan bunnar bilmeden 꼲ar vurub 꼲arman savıriylar; so꼴narı y꼒n 꼶öt'olur. Babaları Bedesden dövm꼐y 꼲i!
- B꼁g 꼠lum biz başgası d꼈lig, genni y꼃mıznan zor gavrıliyg; acıg gezme꼴i azad, g꼐yim꼈 digg꼁d 꼐d, esgidmemiye çalış! Baba꼴 Bedesden dövm꼐y 꼲ine!
5067. Sanki bana (veya bize) kale fethediyor.

S꼁꼴꼲ı b꼃 (veya bize) gala fet꼐diy.

- D꼐 herif! S꼃 v꼐rd꼒m şu işi hemene çabıc꼁g bitir.

- Usda hava y꼒n sıc꼁g terden öliym! Çalışmam zor oliy.

- Yabd꼒꼴da, yap꼁c꼃꼴da ne var 꼲ı; s꼁꼴꼲ı b꼃 gala fet꼐diy꼴.

5068. Sanki başçavuşun beygiri osuruyor.

S꼁꼴꼲ı başçavışı꼴 b꼐ygiri osuriy.

5069. Sanki bir at, bir deve bağışlamak.

S꼁꼴꼲ı bi ad, bi deve b꼃şl꼁m꼁g.

5070. Sanki bir bok olduğunu bellemek.

S꼁꼴꼲ı bi bog old꼠nu bellemeg.

5071. Sanki ekmek mahmilde bitiyor.

S꼁꼴꼲ı egmeg m꼁hmilde bitiy.

5072. Sap delisi.

Sab delisi.

5073. Sap ile samanı kendi yiyip, karşıdakini eşek bellemek.

Sabnan samanı genni yiyb, garşıd꼃nı eşşeg bell꼐meg.

5074. Sap senin değilse samanlık da mı senin değil?

Sab seni꼴 d꼈lse samannıg da mı seni꼴 d꼈l?

5075. Sap yiyip saman sıçmak.

Sab y꼘b saman sışm꼁g.

5076. Sapını alıp selamete çıkmak.

Sapını alıb selamede çıgm꼁g.

5077. Sapsız tokaç.

Sabsız to꼲ac.

5078. Sarat başı.

Sarad başı.

5079. Sarat, süzek olmak.

Sarad, süzeg olm꼁g.

5080. Sarhoştum aydım; ben bu işten caydım.

Ser꼲oşdum aydım; ben bu işden caydım.

5081. Sarı çıyan.

Sarı çiyan.

5082. Sarı samanın altına suyu koyuverip, sonra üzerine çıkıp vaaz etmek.

Sarı samanı꼴 altına suyu g꼠rdub, s꼠na üsdüne çı꼲ıb v꼃z 꼐dmeg.

5083. Sarı sarı kesilmek.

Sarı sarı 꼶esilmeg.

5084. Sarımsağı nerede yedinse ağzını orada kokut.

S꼁ms꼃 n꼐rede yidiyse꼴 꼃zı꼴ı orada go꼲ud.

5085. Sası çalmak.

Sası çalm꼁g.

- 꼡yf! Bu salata çog sası çaliy.
5086. Satı pazar dileme.

Satı bazar dileme.

- N꼐re g꼐diysi꼴?

- Bazarda şu şu öteberileri satıcım.

- Allah satı bazar v꼐re.

5087. Say benim abtal hatırımı, sayayım senin gül (veya bey babanın) hatırını.

Say benim abdal 꼰꼁tirimi, say꼘m seni꼴 gül (veya bey bab꼐y꼴) 꼰꼁tiri꼴i.

5088. Say say da yerine taş koy.

Say say da y꼐rine daş goy.

5089. Sayılı sarımsak, dikili soğan.

Sayılı s꼁ms꼁g, di꼲ili sovan.

5090. Saz kızı.

Saz gızı.

5091. Seb günü saladan sonra.

Seb günü sela'dan s꼠na.

- Sennen ne zeman buluşub şu 꼰꼁sablarımızı düzeldicig?

- Seb günüsaladan s꼠niya gassı꼴 da sa꼶in sa꼶in yaparıg.

5092. Seferberlik kesebirlik.

Seferbillig 꼶esebillig.

5093. Seferberlik orospusu.

Seferbillig orusbusu.

5094. Seferiye yastığı gibi.

Seferiye yasd꼒 꼶imi.

5095. Seferpaşa (veya başka bir) mahallesinden geçti, Haci Hasanlar'dan kız seçti, o da ağzına sıçtı.

Seferpaşa (veya başka bir) m꼃llesinden geşdi, 꼩꼁ci 꼩꼁sannar'dan gız seşdi, o da 꼃zına sışdı.

5096. Seğirti seğirti gitmek

S꼈rdi s꼈rdi g꼐dmeg.

5097. Sehel beri.

S꼈l beri.

5098. Seklemi sekiye koyup oturmak.

Seglemi se꼲iye goyb oturm꼁g.

5099. Seksen altın getiren sekiye, doksan altın getiren sofaya, yüz altın getiren baş köşeye.

Se꼲izen altın getiren se꼲iye, do꼲uzan altın getiren sofiya, yüz altın getiren baş 꼶öşiye.

5100. Seksen kapıya doksan değnek çalmak.

Se꼲izen gapıya do꼲uzan d꼐yneg çalm꼁g.

5101. Sel sellemeye gitmek.

S꼐l s꼐llemiye g꼐dmeg.